اثربخشی تمرینات ورزش هوازی در کاهش احساس تنهایی و ارتقاء سطح شادکامی در سالمندان

اثربخشی تمرینات ورزش هوازی در کاهش احساس تنهایی و ارتقاء سطح شادکامی در سالمندان

اصغر جعفری1، معصومه بهبودی2

¹استادیار، گروه روان شناسی، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران

₂استادیار گروه مشاوره، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن، رودهن، ایران

چکیده

مقدمه: سالمندی مرحله ای از فرآیند زندگی بعد از میانسالی است که با مشکلات روانی- عاطفی، وابستگی به دیگران، احساس تنهایی و کاهش توانایی های جسمانی همراه است. تمرینات ورزش هوازی به ایجاد تمرکز، کاهش اضطراب و تجربه عواطف مثبت در سالمندان کمک می کند. از این رو پژوهش حاضر به منظور اثربخشی تمرینات ورزش هوازی در کاهش احساس تنهایی و ارتقاء سطح شادکامی سالمندان انجام شد.

 روش کار: روش پژوهش نیمه آزمایشی و طرح پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل بود. ۳۰ سالمند به روش نمونه گیری تصادفی ساده از بین سالمندان بالای ۶۰ سال در منطقه ۸ تهران انتخاب شدند و به روش تصادفی و به طور مساوی در گروههای آزمایش و کنترل جایگزین شدند (هر گروه ۱۵ نفر). داده ها با استفاده از پرسشنامه های احساس تنهایی راسل و فرگوسن و شادکامی آکسفورد جمع آوری شدند. تمرینات هوازی در ۱۰ جلسه گروهی برای شرکت کنندگان در گروه آزمایش اجرا گردید و بعد احساس تنهایی و شادکامی در پس آزمون اندازه گیری و داده ها با استفاده از تحلیل کوواریانس چندمتغیری تحلیل شدند.

یافته ها: نتایج نشان داد که تمرینات ورزش هوازی می تواند احساس تنهایی سالمندان را به طور معناداری کاهش دهد و سطح شادکامی آنان را به طور معناداری ارتقاء دهد (p<0/01)

نتیجه گیری: نتایج پژوهش شواهدی را پیشنهاد می کند که تمرینات هوازی روش حرکتی – درمانی مناسبی برای کاهش احساس تنهایی و ارتقاء شادکامی سالمندان می باشد. لذا به منظور کاهش احساس تنهایی و ارتقاء سطح شادکامی سالمندان، پیشنهاد می شود سالمندان به انجام تمرینات هوازی روزانه تشویق شوند.

واژگان کلیدی: تمرینات ورزش هوازی، احساس تنهایی، شادکامی، سالمندان

برای مشاوره حضوری یا غیر حضوری با روانشناس موسسه با ما تماس بگیرید.

مقدمه

سالمندان به دلیل وابستگی عاطفی- فرهنگی به خانواده از ورود به خانه سالمندان در هراس هستند، اغلب این افراد قبل از ورود به دوره کهنسالی در جمع خانواده نگرانی خود را از ورود به خانه سالمندان ابراز می کنند (1) جمعیت دنیا به سرعت در حال سالخوردگی است و بخش بزرگی از این تغییر در قرن اول هزاره سوم و در کشورهای در حال توسعه، در حال شکل گیری است. طبق آمار سازمان بهداشت جهانی از سال ۲۰۱۵ تا ۲۰۵۰ جمعیت بالای ۶۰ سال از ۱۲ درصد به ۲۳ درصد یعنی حدودا دو برابر افزایش خواهد یافت. در سرشماری سال ۱۳۹۵ جمعیت ایران ۸۰ میلیون نفر است که جمعیت سالمندان (افراد ۶۰ سال و بالا ۱۰ درصد یعنی معادل ۸ میلیون نفر می باشند (۲). بسیاری از سالمندان در محیط اجتماعی متفاوتی نسبت به جوان ترها زندگی می کنند. آنها حتی زمانی که در جمع زندگی می کنند احساس تنهایی دارند (۳) فرآیند سالمندی معمولا با کاهش عملکرد سیستم های بدن و کاهش ظرفیت های فیزیولوژیکی همراه با افزایش استعداد ابتلا به بیماریها همراه است. ساده ترین راه برای تعریف کهنسالی عبارت است از شمردن تعداد سال هایی که از بدو تولد طی شده است که معمولا آغاز کهنسالی را در سن ۷۰ تا ۷۵ سالگی قرار میدهند. البته این سن قراردادی است و ممکن است بعضی افراد زودتر به مرحله کهنسالی برسند و بعضی دیرتر (۴)، غیر از سن زمانی، معیارهای دیگری مانند سن روانی، عاطفی، اجتماعی و همچنین شخصیت و کنش های شناختی که شدیدا تحت تأثیر رویدادهایی مانند بازنشستگی و مرگ همسر میباشند هم در تعریف کهنسالی وجود دارد (۵). مشکلات سالمندان ممکن است ناشی از حالت های خود افراد و اطرافیان آنها باشد. از دست دادن درآمد، احساس این که فرد دیگر حاکم بر سرنوشت خود نیست، تغییر محل سکونت و از دست دادن سلامتی می توانند زمینه بروز اختلالات روانی را در سالمندان فراهم آورند (6). سالمالا، صنعتی منفرد، مسیبی و بوش در پژوهشی به این نتیجه رسیدند که فشارهای ناشی از تغییرات جسمانی، روانی، اجتماعی نقش عمده ای در بروز احساس تنهایی سالمندان دارند (7). احساس تنهایی حالتی است که همه آدمیان صرف نظر از جنس، سن، استعداد، نژاد، مذهب و پایگاه اجتماعی- اقتصادی در دوره ای از زندگی خود در اثر از دست دادن یک رابطه صمیمانه، ورود به دانشگاه، محل کار و شروع یک زندگی جدید آن را تجربه می کنند، احساس تنهایی تنها به معنای انزوای فیزیکی نیست (۹،۸)، همچنین این احساس ناخوشایند در نتیجه کاستی در شبکه روابط اجتماعی فرد به صورت کمی و کیفی و عدم روابط نزدیک و مطلوب با دیگران و خانواده به وجود می آید (۱۰) و بیشتر ناشی از این ادارکات است که روابط اجتماعی موجود فرد برخی از انتظارات او را برآورده نمی کنند (۱۱)، جانسون اعتقاد دارد که احساس تنهایی سالمندان امری غیرعادی نیست. چنانچه سالمند به دنیای اطراف خود علاقه مندی نشان ندهد و دارای علایمی مانند گریه، اضطراب و پنهان کردن شرایط خود نباشد. این احساس تنهایی بیمارگونه می شود. بنابراین زندگی در خانه سالمندان ممکن است برای این افراد با تجربیات ناخوشایند عاطفی و رفتاری همراه باشد (۱۲). از آن جایی که حالت ها، انگیزه های افراد و تنوع های زندگی برخاسته از هیجان می باشند، لذا در مورد زندگی سالمندان هم نمی توان از بررسی بعد هیجان چشم پوشی کرد (۱۳) همان طوری که نتایج پژوهش آرگیل نشان میدهد ثبات عاطفی حتی در دهه هفتم زندگی همچنان به تکامل خود ادامه میدهد. این تحقیق مؤید این است که سالمندان هم شادمانی را بهتر و ترس را کمتر ادراک می کنند، سالمندان به حالات شادی و نشاط بیشتر توجه می کنند (۱۴). شادکامی یک تجربه درونی مثبت و یکی از شاخص های سلامت روانی ناشی از ارزیابی های شناختی و عاطفی افراد از زندگی می باشد (۱۵). نتایج دیگر پژوهش ها هم نشان دادند که در بیشتر موارد مشکلات همراه با تغییرات دوره سالمندی، احساس تنهایی می باشد که سالمند را به سمت افسردگی و کاهش شادمانی و نشاط درونی سوق می دهد (۱۶, ۱۷) آرگیل و لوو معتقدند که توجه به نیازهای سالمندان، بکارگیری استعدادها و تواناییهای جسمانی و روانی آنان، می تواند راهگشای ایجاد نشاط و شادکامی در سالمندان باشد (۱۸). پژوهشگران اعتقاد دارند که استفاده از مداخلات روانی حرکتی برای سالمندان می تواند به لحاظ عاطفی، شناختی و رفتاری تغییرات قابل توجهی را در سالمندان ایجاد کند. ورزش و حرکات موزون در کاهش اضطراب، حواس پرتی، رهایی از تنش، تقویت عضلانی، ایجاد تمرکز، افزایش مثبت اندیشی و احساس شادی و افزایش ارزشمندی شخصی برای سالمندان مفید می باشند (۱۹) از آن جایی که سالمندان معمولا علائمی از اختلالات شناختی و بدنی همراه با بیماری های قلبی، فشار خون و سرطان دارند و اضطراب و احساس تنهایی را تجربه می کنند، حرکات منظم ورزشی می توانند در تقویت کار کرد جسمانی و روانی آنان مؤثر واقع شوند و احساس درد آنان را کاهش دهد (۲۰) موسیقی و فعالیت های بدنی می تواند اعتماد به نفس سالمندان را افزایش دهد و امید به زندگی را در آنان تقویت کند (۲۱). تونسند هم در پژوهشی به این نتیجه رسید که عدم تعادل روانی بسیاری از بیماران سالمند نتیجه عدم فعالیت حرکتی و ورزشی است، وی در یافت سالمندانی که از نظر قوای جسمانی ضعیف هستند دارای مشکلات روانی بیشتری مانند: احساس تنهایی و عدم توانایی تطبیق خود با دیگران می باشند و بر عکس سالمندانی که از نظر مهارت های حرکتی قوی می باشند دارای ویژگیهای شادمانی تدبير و حس همکاری بالایی هستند (6). واعظ موسوی و مسیبی در پژوهشی دریافتند که پس از تمرین بدنی تغییرات معناداری در خلق مثبت افراد ایجاد می شود. همچنین معتقدند که تمرین های بدنی می تواند از طریق تغییر شیوه پاسخ دهی فرد به موقعیت های تنش زای زندگی، شدت بیماریها را در افراد کاهش دهد (۲۲). نتایج پژوهش پرونک، کروز و روهاک هم نشان داد شرکت در تمرین های بدنی هوازی تأثیر مهمی بر خلق و خوی زنان داشته و به کاهش استرس، اضطراب، ترس از موقعیت ها و افزایش اعتماد به نفس، سلامت روانی و ارتقاء کیفیت زندگی آنان منجر می شود (۲۳). همچنین تامپسون در پژوهشی دریافت که اگر سالمندان شاد باشند، دنیا را مکانی امن تر می یابند و سیستم ایمنی بدن آنان کارآمدتر میشود (۲۴) افزایش شادکامی به سالمندان کمک می کند تا موقعیت های استرس زا و ناراحتی های خود را کنترل کرده و افکار منفی را از خود دور کنند (۲۵). برای اینکه سالمندان از فضای تنهایی و اضطراب فاصله بگیرند باید به این باور برسند که تا آخرین لحظه های عمر باید در زندگی شاد باشند و از آن لذت ببرند (۲۶). انجام تمرینات ورزشی در هر شرایط سنی می تواند باعث تغییرات زیستی در جهت افزایش سلامت جسمانی و روانی و تقویت اعتماد به نفس شود. استفاده از فعالیت های طبیعی مانند تمرینات هوازی به راحتی می تواند از طریق تغییر دادن میدان مغناطیسی بدن و ایجاد شناختهای مثبت در سالمندان، احساس صمیمیت، گرم بودن و عاطفی بودن آنان را افزایش دهد (۲۷)، از این رو آمار رو به افزایش سالمندان در ایران و نگرانی در مورد عوارض ناشی از مشکلات روان شناختی آنان ضرورت انجام پژوهش حاضر را ایجاب می کند. لذا پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی تمرینات هوازی در کاهش احساس تنهایی و ارتقاء سطح شادکامی سالمندان انجام شد.

روش کار

روش پژوهش نیمه آزمایشی و طرح پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل بود. از آن جایی که هدف پژوهش حاضر تعیین اثربخشی تمرینات هوازی در کاهش احساس تنهایی و ارتقاء سطح شادکامی سالمندان می باشد، این پژوهش از نوع کاربردی است. جامعه آماری پژوهش، ۷۰ سالمند مرد بالای ۶۰ سال در منطقه ۸ شهر تهران در سال ۱۳۹۵ بودند که از طریق فراخوان به خانه های سلامت مراجعه کردند. از آن جایی که در پژوهش های آزمایشی حداقل حجم نمونه برای هر گروه ۱۵ نفر است (۲۸)، بر این اساس، از بین این ۷۰ نفر به روش تصادفی ساده ۳۰ نفر که در مرحله پیش آزمون در پرسشنامه ها، احساس تنهایی بالا و شادکامی پایینی داشتند، انتخاب شدند و به طور تصادفی به دو گروه ۱۵ نفری تقسیم شدند و در نهایت به طور تصادفی یک گروه به آزمایش و یک گروه هم به کنترل اختصاص داده شد. شرکت کنندگان در گروههای آزمایش و کنترل بر حسب سطح اولیه نمراتشان در پرسشنامه های احساس تنهایی و شادکامی و همچنین وضعیت سلامت جسمانی و روانی شان در مصاحبه اولیه همتاسازی شدند. پس از انتخاب شرکت کنندگان و تعيين نمرات پیش آزمون آنان در احساس تنهایی و شادکامی، برنامه تمرینات ورزشی هوازی در ۱۰ جلسه ۴۵ دقیقه ای به صورت ۳ جلسه در هفته برای آزمودنی های گروه آزمایش اجرا شد (جدول ۱). برای گروه کنترل هیچ برنامه ای اجرا نشد ولی به لحاظ اخلاقی و تقویت انگیزه همکاری در تکمیل پرسشنامه ها، به آنان قول داده شد که بعدا این جلسات برای آنها هم اجرا خواهد شد. شرکت کنندگان در گروههای آزمایش و کنترل در دو مرحله، قبل از اعمال مداخلات (مرحله پیش آزمون) و بعد از اعمال مداخلات (مرحله پس آزمون) پرسشنامه های احساس تنهایی و شادکامی را تکمیل کردند. معیارهای ورود و خروج شرکت کنندگان در پژوهش شامل: نداشتن بیماری شدید و دردناک، سوگوار نبودن به دلیل مرگ همسر وغیره، داشتن توانایی بینایی، شنوایی، قوای جسمانی لازم و سلامت روانی بهنجار. این معیارها در مصاحبه اولیه با سالمندان کنترل شدند. در صورتی که سالمندان نمی توانستند تمرین ها و تکالیف را انجام دهد، از پژوهش حذف می شدند. در صورتی که شرکت کنندگان بیش از یک جلسه غیبت داشتند از پژوهش حذف می شدند. برای اندازه گیری احساس تنهایی از مقیاس ۲۰ سوالی راسل، پیپلار و کاترونا استفاده شد. سئوالات به صورت چهار گزینه ای هستند که ۱۰ سوال دارای لحن منفی و ۱۰ سوال هم دارای لحن مثبت می باشد و به طور کلی احساس در انزوا بودن نداشتن ارتباط اجتماعی را اندازه گیری می کند (۲۹)، جوکار و عظيمه با استفاده از آلفای کرانباخ روایی 0/87 و اعتبار N۴ را با استفاده از روش باز آزمایی برای این مقیاس بدست آورد (۳۰). همچنین برای اندازه گیری شادکامی از پرسشنامه شادکامی آکسفورد استفاده شد. این پرسشنامه اولین بار توسط آرگیل ساخته شد (۱۴)، دارای ۲۹ ماده می باشد که پنج عامل رضایت، خلق مثبت، سلامتی، کارآمدی و عزت نفس را در بر می گیرد. پاسخ ها در یک مقیاس ۴ درجه ای، از صفر (اصلا تا ۳ (زیاد) قرار می گیرند در تحقیقات مختلف، ضریب آلفای کرانباخ 0/87 تا 0/92 و ضریب بازآزمایی 0/53 تا 0/91 در فاصله های زمانی مختلف گزارش شده است. در پژوهش های مختلف روایی این آزمون مورد بررسی قرار گرفته است. در دو نوبت همبستگی 0/64 و 0/49 را بین “ابزار درجه بندی دوستان و نمره پرسشنامه شادکامی آکسفورد” گزارش شده است. ضرایب همبستگی این پرسشنامه با مقیاس عاطفه برادبورن 0/32، با مقیاس رضایت از زندگی أرجيل 0/57، با مقیاس حمایت اجتماعی فلمینگ 65/0، و یا مقیاس افسردگی بک 0/52- بوده است (۳۱). این آزمون در ایران هنجاریابی شده است و ضرایب پایایی آن از طریق آلفای کرانباخ، بازآزمایی و تنصیف به ترتیب برابر با 0/92، 0/92، 0/79 گزارش شده است. روایی صوری این پرسشنامه را هم ده کارشناس تأیید نموده اند (۳۲). دادههای جمع آوری شده با استفاده از شاخص های میانگین، انحراف معیار، جداول توزیع فراوانی و آزمون تحلیل کوواریانس چند متغیری و به کمک نرم افزار آماری SPSS ویرایش ۱۹ تحلیل شدند. در این پژوهش ملاحظات اخلاقی شامل موارد ذیل رعایت گردید، برای شرکت کنندگان، موضوع و هدف پژوهش توضیح داده شد. همچنین اشاره شد که اطلاعات و داده های مربوط به آنان محرمانه است و صرفا در راستای اهداف پژوهش استفاده خواهد شد. جهت اطمینان خاطر و عدم ایجاد اضطراب در شرکت کنندگان در پژوهش، قبل از آموزش و جمع آوری داده ها مجوزهای قانونی و سازمانی تهیه شد و به اطلاع شرکت کنندگان رسانده شده به شرکت کنندگان در گروه کنترل گفته شد که بعدا برای آنها هم جلسات آموزشی اجرا خواهد شد. پژوهشگر یک مصاحبه اولیه با شرکت کنندگان قبل از شروع جلسات انجام داد تا از وضعیت سلامتی شرکت کنندگان خاص اطلاع داشته باشد و این که آیا به لحاظ عاطفی و روانی، جلسات برای آنان مناسب می باشد؟

جدول ۱: خلاصه جلسات تمرینات ورزش هوازی جلسه

جدول ۲: ویژگی های جمعیت شناختی شرکت کنندگان شرکت کنندگان

جدول 3: میانگین و انحراف معیار نمرات شرکت کنندگان در احساس تنهایی و شادکامی گروه

جدول ۴: خلاصه نتایج آزمون های چند متغیری جهت بررسی معناداری تأثیر تمرینات ورزش هوازی

جدول ۵: خلاصه نتایج تحلیل کوواریانس منبع چندمتغیری برای تعیین تأثیر تمرینات ورزش هوازی در کاهش احساس تنهایی و افزایش شادکامی

یافته ها

در این مطالعه داده های مربوط به ۳۰ شرکت کننده (۱۵ نفر در گروه کنترل و ۱۵ نفر در گروه آزمایش) تحلیل شدند.

در جدول ۲ ویژگی های جمعیت شناختی شرکت کنندگان نشان داده شده است.

در جدول ۳ میانگین و انحراف معیار احساس تنهایی و شادکامی سالمندان نشان داده شده است. قبل از انجام تحلیل کوواریانس، مفروضه های یکسانی واریانسها و نرمال بودن توزیع داده ها با استفاده از آزمون های لون، شاپیرو و ويلک مورد بررسی قرار گرفت که نتایج نشان داد این مفروضه ها در مورد توزیع نمرات احساس تنهایی و شادکامی سالمندان برقرار می باشند. پس از تعیین مفروضه ها، با استفاده از آزمون تحلیل کوواریانس چند متغیری به بررسی تأثیر تمرینات ورزش هوازی در کاهش احساس تنهایی و افزایش سطح شادکامی سالمندان پرداخته شد که خلاصه نتایج در جدول ۴ ارائه شده است.

نتایج این تحلیل با توجه به میزان F و سطح معنی داری نشان میداد که تمرینات ورزش هوازی در کاهش احساس تنهایی و افزایش سطح شادکامی سالمندان تأثیر معناداری دارد (P<0/01)

همانطور که مندرجات جدول ۵ نشان میدهد تمرینات ورزش هوازی احساس تنهایی سالمندان را به طور معناداری کاهش می دهد (F=41/82, P=0/001, ɳ²=64/0)و سطح شادکامی سالمندان را به طور معناداری افزایش می دهد=64/0) (F=41/82,P=0/001,ɳ²همچنین، مقدار اندازه های اثر45/0 و 64/0 است که به ترتیب میزان تاثیرگذاری تمرینات ورزش هوازی را در کاهش احساس تنهایی و افزایش سطح شادکامی سالمندان نشان میدهد.

بحث

نتایج حاصل از نتایج تحلیل کوواریانس چند متغیری حاکی از آن است که احساس تنهایی در سالمندانی که در برنامه تمرینات ورزش هوازی شرکت داشتند به طور معناداری کاهش پیدا کرده است و سطح شادکامی آنان هم بالا رفته است. که موید این نتیجه است که انجام فعالیت های ورزشی تغییراتی را در فرآیندهای شناختی و عاطفی سالمندان ایجاد می کند که می توانند به تغییر خلق و خوی و روابط اجتماعی مطلوب تری منجر شود. این نتایج نشان می دهند که تمرینات ورزش هوازی می تواند احساس تنهایی سالمندان را کاهش دهد و سطح شادکامی آنان را افزایش دهد. این نتیجه با نتایج پژوهش های (۳۳-۳۶) مطابقت داشت. نتایج این پژوهش ها نشان داد که بین ایجاد زمینه برای شادی و نشاط در سالمندان با دوری از افسردگی و تنهایی رابطه معناداری وجود دارد. زمانی که آنان فعالیت بیشتری داشتند حالتهای خوشایند بین فردی را بیشتر درون سازی می کنند و شادابی بیشتری را تجربه می کنند. بررسی های بیشتر نشان دادند که تمرینات ورزش هوازی در بهزیستی روان شناختی سالمندان تأثیر دارد. در تبیین این نتیجه می توان گفت چون ورزش و حرکات بدنی با تقویت سلسله اعصاب سالمندان باعث بهبود کارکرد سلسله اعصاب مرکزی آنان می شود و تمرینات ورزشی منظم، سرعت تنزل قدرت نورونها و دندریتها را تعدیل می کند، موجب می شود تا افراد مسن رفتاری مناسب تر، اجتماعی تر و روحیه با نشاط تری را در مقایسه با دیگر همسالان خود داشته باشند. نتایج تحقیقات نشان میدهند که افراد با قرار گرفتن در معرض تحریکات چند حسی از طریق کاوش و تعامل، فواید عاطفی زیادی را تجربه می کنند که به افزایش بهزیستی، ارتباطات و بهبود روابط بین فردی آنان کمک می کند (۳۷). در این پژوهش سالمندان با انجام فعالیت های ورزشی دسته جمعی وارد تعاملات اجتماعی می شدند و ضمن اینکه مرکز توجه آنها از درون به بیرون منحرف میشد، از حالت انزوا خارج شدند و در مجموع این شرایط با مزایای روان شناختی بسیاری برای این افراد همراه بود. ریلی هم در پژوهشی به این نتیجه رسید که بکارگیری محیط ها و محرک های چند حسی در منزل برای سالمندان مبتلا به دمانس نشان داد که استفاده از تجهیزات تحریکات چند حسی تجربه بسیار خوبی برای این افراد و افزایش سطح کیفیت زندگی آنان می باشد. از آنجایی که این فعالیت های ورزشی شرایط محیط خانه. ارتباط با دوستان و خویشاوندان را تسهیل می کند به نظر می رسد که ایجاد محیط های چند حسی در خانه آثار مطلوبی در زمینه تعاملات بین فردی برای سالمندان داشته باشد (۳۸)، نتز، وو، بکر و تننباوم در پژوهشی که در مورد تأثیر حرکات مرتبط با یوگا بر روی سالمندان انجام دادند به این نتیجه رسیدند که این حرکات خشم، اضطراب و افسردگی را کاهش میدهد و بهزیستی روان شناختی را افزایش می دهد (۳۹).

نتایج پژوهش مولاسارن، سیرپا، کاسیریکیت، ساتاوی، هاساری، چایسیلا و همکاران هم نشان داد که یوگا می تواند بر کیفیت زندگی سالمندان آثار مطلوبی داشته باشد و می تواند در درمان اختلالات شناختی سالمندان به عنوان یک مکمل یا جایگزین استفاده شود. تمرینات یوگا می تواند به دلیل بهبود وضعیت جسمانی از طریق افزایش قدرت بدنی، انعطاف پذیری و تعادل شناختی، خودکارآمدی فرد را در انجام تکالیف روزانه افزایش دهد. به علاوه، این روش با افزایش تمرکز منجر به نتایج موفقیت آمیزتری در تکالیف روزمره فرد می شود (۴۰). وارد شدن سالمندان در تمرین ورزشی پویا و انجام تمرینات تعادلی و از طرف دیگر مشاهده بهبودی نسبی خود در راه رفتن، حرکت و تعادل، نقش موثری در تغییرات شناختی و عاطفی سالمندان دارد. تأثیر حرکات و تمرینات ورزشی بر روی توروبیولوژی مغزی و بهبود وضعیت شناختی و افسردگی افراد توسط مطالعات معتبر به تائید رسیده است (۴۱). بنابراین می توان نتیجه گرفت که تمرینات ورزشی با افزایش آزادسازی دوپامین باعث کاهش عوارض و نشانه های بیماری از جمله افسردگی می گردد. همچنین ممکن است تمرینات تعادلی از طریق افزایش تمرکز که ارتباط نزدیکی با سیستم عصبی دارد، بتواند تغییرات خلقی چشم گیری را در افراد ایجاد کند. نتایج مطالعات ( ۴۳, ۴۲ , ۳۶ ) نشان داد که انجام فعالیتهای بدنی بر حالات خلقی، عملکرد حرکتی و شناختی تأثیر دارد. به نظر می رسد فعالیت های بدنی به عنوان یک پشتیبان قوی، از افت عملکرد حرکتی و شناختی در سالمندان پیشگیری می کند. میزان این تأثیرات بر عملکردهایی که نیازهای شناختی بیشتری داشتند، به مراتب بیشتر بود. در این پژوهش ها در ارتباط با تأثیر فعالیتهای بدنی بر حالات خلقی، نمرات بهتری در سالمندان فعال نسبت به غیرفعال مشاهده شد. همچنین نتليج پژوهش های (۴۴, ۴۵) نشان دادند که عملکرد موفق با خلق مثبت و عملکرد منفی با خلق منفی مرتبط است. از جمله تغییرات مثبتی که همراه با فعالیت قلبی- عروقی اتفاق می افتد، افزایش جریان خون است. این افزایش جریان خون ممکن است به طور واقعی کارکرد مغز را بهبود بخشد. همچنین تمرینات ورزشی تاثیرات انگیزشی دارد در نتیجه سرعت عملکرد بزرگسالان را افزایش می دهد. تبیین احتمالی دیگر برای اثرات مفید تمرینات ورزشی این است که عضلات فعال به طور مثبت بر ارتباطات عصبی که موجب تحریک عضله می شوند. اثر می گذارد. ارتباط حالات خلقی و حالات جسمی و به عبارتی ارتباط بین ذهن و جسم در دوران سالمندی نیازمند توجه خاصی است. بدیهی است که سالمند فعال، سطح فعالیت بالاتری نسبت به سالمندان غیر فعال داشتند و همین عامل باعث افزایش حالت خلقی در آنان می گردد. با توجه به اینکه خستگی عضلانی ناشی از فعالیت درمانده ساز، پدیده رایجی است که در طی فعالیت های بدنی به وجود می آید، با کاهش نیرو سبب اختلال در عملکرد حرکتی افراد می شود. به طور کلی انجام فعالیت های بدنی بواسطه تغييرات شناختی، آزادسازی دوپامین، افزایش فعالیتهای قلبی- عروقی، افزایش جریان خون، تقویت سلسله اعصاب مرکزی، فعال سازی بیشتر سلول های مغز تغییرات خلقی در سالمندان ایجاد می کند، آنان را فعال تر می سازد و روابط اجتماعی سالمندان را گسترش می دهد در نتیجه از حالت انزوا بیرون می آیند و احساس تنهایی در آنان کاهش می یابد. و چون به لحظ بدنی فعال تر می شوند و شناخت هایشان نسبت به زندگی و خودشان تغییر می کند از نظر خلقی هم تغییر می کنند و روحیه شاداب تری پیدا می کنند. این که فعالیتهای بدنی در سطح شادکامی سالمندان به طور معناداری تاثیر گذار می باشد، به این علت است که این برنامه با توجه به تغییراتی که در عملکرد فیزیولوژیکی، فعل و انفعالات شیمیایی، سلول های مغز و سیستم ایمنی بدن ایجاد می کنند، سریع تر و بیشتر می توانند در فرآیندهای شناختی و عاطفی مانند بالارفتن خلق مثبت و سطح شادکامی افراد تغییر ایجاد کنند. از طرفی دیگر ناراحتیهای جسمانی و خلقی سالمندان با احساس بیمار بودن، نیاز داشتن به دارو، ضعف بی حوصلگی و سردرد مشخص می شود. نتایج پژوهش حاضر نشان داد که تمرینات ورزش هوازی تأثیر قابل ملاحظه ای بر کاهش مشکلات جسمانی و افزایش خلق و خوی سالمندان دارد. این نتیجه با نتایج پژوهش حاتمی، کرمانشاهی و معماریان (۴۶) همسو است. نتایج گزارش شده، بهبود کیفیت زندگی، کاهش خستگی و بهبود عملکرد جسمانی و خواب افراد و خلق و خوی را پس از انجام فعالیتهای بدنی تأیید می کند. بنابراین، ورزش و فعالیتهای بدنی می تواند به عنوان یک درمان مکمل به کار رود. داشتن نشانه هایی از قبیل بی خوابی، احساس فشار و تنش روانی، عصبانیت و بد خلق بودن، ترس و وحشت بی دلیل و دل شوره از علائم اضطراب است (۳۵). که مشاهده شد تمرینات ورزش هوازی تأثیر قابل ملاحظه ای بر کاهش نشانه های اضطراب و بدخلقی سالمندان دارد. بنابراین با توجه به تبیین های مطرح شده، منطقی به نظر می رسد که فعالیت های بدنی می توانند احساس تنهایی سالمندان را کاهش دهند و سطح شادکامی آنان را افزایش دهند. با توجه به این که پژوهش حاضر بر روی سالمندان انجام شده است که به لحاظ توانمندیهای شناختی، عاطفی، رفتاری، سطح تحصیلات و طبقه اقتصادی – اجتماعی و زمینه های فرهنگی، اجتماعی و خانوادگی بسیار متفاوت هستند، ممکن است محدودیت هایی را در زمینه تعمیم یافته های تفسیرها و اسنادهای علت شناسی متغیرهای مورد بررسی ایجاد کند که باید به آنها توجه شود.

نتیجه گیری

نتایج پژوهش شواهدی را پیشنهاد می کند که تمرینات ورزش هوازی با درگیر کردن سالمندان در فعالیت ها و محیط هایی که محرکهای متنوعی را در اختیار آنها قرار می دهد، می توانند تحرک، تعاملات اجتماعی، سلامت روانی و جسمانی را ارتقاء دهد. نتایج این تحقیق می تواند اطلاعات مفیدی را برای طراحی و اجرای برنامه های ارتقاء سلامت سالمندان در اختیار متخصصان قرار دهد. انواع نرمش ها، حرکات کششی عضلات، راه رفتن و دویدن می توانند از طریق تقویت قوای بدنی، آمادگی جسمانی، ایجاد تغییرات در ارزیابی های شناختی و عاطفی و تغییر عملکرد فیزیولوژیکی، تقویت سلسله اعصاب مرکزی، فعال سازی بیشتر سلول های مغز و سیستم ایمنی بدن، احساس تنهایی سالمندان را کاهش دهد و سطح شادکامی آنان را ارتقاء بخشد. بر این اساس تمرینات هوازی روش حرکتی – درمانی مناسبی برای کاهش احساس تنهایی و ارتقاء سطح شادکامی سالمندان می باشد. لذا به منظور کاهش احساس تنهایی و ارتقاء سطح شادکامی سالمندان، پیشنهاد می شود طی یک برنامه منسجم و متناسب با شرایط سالمندان به انجام تمرینات ورزش هوازی به طور روزانه تشویق شوند. با توجه به محدودیت های پژوهش حاضر پیشنهاد می شود پژوهش های بعدی بر روی سالمندانی که به لحاظ توانمندی های شناختی، سطح تحصیلات و طبقه اقتصادی – اجتماعی و موقعیت های اجتماعی و خانوادگی همگن تر باشند، انجام شود. همچنین بر اساس نتایج پژوهش پیشنهاد می شود به منظور کاهش احساس تنهایی و در انزوا نماندن سالمندان و همچنین افزایش سطح شادکامی سالمندان، علاوه بر مطلوب سازی محیط زندگی و کارآمدسازی عملکرد خانواده، لازم است که زمینه بکار گیری برنامه های نشاط آور مانند فعالیت های بدنی نیز فراهم شود. بنابراین با توجه به مشکلات جسمانی و روان شناختی سالمندان می توان عنوان کرد که انجام تمرینات ورزش هوازی به عنوان یک راهبرد و رویکرد مناسب، آسان و ارزان جهت بهبود و افزایش سلامت جسمانی و روانی سالمندان بیش از پیش ضروری به نظر می رسد و به لزوم انجام فعالیتهای بدنی تأکید می کند.

سپاسگزاری

از همه سالمندان و کلیه کسانی که در اجرای پرسشنامه ها ما را یاری رساندند، کمال تشکر و سپاس گذاری به عمل می آید. مقاله حاضر مستخرج از یک پژوهشی می باشد که بدون حمایت مالی انجام شده است.

تضاد منافع

نویسندگان این مقاله اعلام می دارند که هیچ گونه تعارضی در منافع و نگارش این مقاله وجود ندارد.

References

Qeysrayan A. Survey of social, economic dimensions of aging phenomenon in Iran. J Populat. 2009;69(70): 1-28.. Iran SCo. Detailed results of the general census of population and housing in the country Iran: Statistical Center of Iran; 2016 [cited 2017]. Available from: www.sarshomari95.ir. Pavot W. Diener E. The Satisfaction With Life Scale and the emerging construct of life satisfaction. J Posit Psychol. 2008;3(2):137-52. DOI: 1080/17439760

701756946Nabevi S. The study of Catariya Yoga on depression of elders in elder centre of tehran Farzanegan. Tehran: Islamic Azad University, breach science & research;2013. Skinner B. Enjoy old age: a program of self management. Tehran: Roshd; 2000. Townsend P. The family Life of old People. London: Penguin Books; 2014.

Salmela JH, Monfared SS, Mosayebi F. Durand-Bush N. Mental skill profiles and expertise levels of elite Iranian athletes. Int J Sport Psychol. 2009;39(1):36173.

Heinrich LM, Gullone E. The clinical significance of loneliness: a literature review. Clin Psychol Rev. 2006;26(6):695-718. DOI: 1016/j.cpr. 2006.04.002 PMID: 16952717

Krause-Parello CA. Loneliness in the school setting. J Sch Nurs. 2008;24(2):66-70. DOI: 1622/1059 8405(2008)0240066:LITSS 2.0.CO;2 10.1177/10598-405080240020301 PMID: 18363440

Michela JL, Peplau LA, Weeks DG. Perceived dimensions of attributions for loneliness. J Pers Soc Psychol. 1982;43(5):929.

Routasalo PE, Savikko N. Tilvis RS, Strandberg TE, Pitkala KH. Social contacts and their relationship to loneliness among aged people – a population-based study. Gerontology. 2006;52(3):181-7. DOI: 1159/ 000091828 PMID: 16645299

LJ. Social work practice: A generalist approach. New York: McGraw-Hill; 2009.

Hunter J, Csikszentmihalyi M. Happiness in every day life: the uses of experience sampling. J happiness stud. 2013;4(2):182-99.

Walker SC, Mikheenko YP, Argyle LD, Robbins TW, Roberts AC. Selective prefrontal serotonin depletion impairs acquisition of a detour-reaching task. Eur J Neurosci. 2006;23(11):3119-23. DOI: 1111. 1460 9568.2006.04826. PMID: 16820002

Pinto JM, Fontaine AM, Neri AL. The influence of physical and mental health on life satisfaction is mediated by self-rated health: A study with Brazilian elderly. Arch Gerontol Geriatr. 2016;65:104-10. DOI: 1016/j.archger.2016.03.009 PMID: 27017415

Bowling A. Do older and younger people differ in their reported well-being? A national survey of adults in Britain. Fam Pract. 2011:28(2):145-55. DOI: 1093/fampra/cmq082 PMID: 21084566

Mobasheri M, Moezy M. The prevalence of depression among the elderly population of Shaystegan and Jahandidegan nursing homes in Shahrekord. J Shahrekord Univ Med Sci. 2010;12(2):89-94.

Argyle M, Lue L. The happiness of extraverts. J Pers Individ Differ. 2011;11(2):112-21.

Orlick T. Psyching for sport, mental training for athletes. Champaign, France: leisure press;

Salmon P. Effects of physical exercise on anxiety and sensitivity to stress. London & New York: Rutledge, Taylor & Francis Group: 2008.

Li CP. Life satisfaction as a predictor of mortality hazard among elderly people in the United Kingdom and Taiwan. J Nurs Res. 2013;21(1):26-38. DOI: 1097/inr,0b013e3182828e98 PMID: 23407335

Vaez Mosavi M, Mosayebi F. Sport psychology. Tehran: Samt publication: 2013.

Pronk NP. Crouse SF, Rohack JJ. Maximal exercise and acute mood response in women. Physiol Behav.1995;57(1):1-4. PMID: 7878100

Thompson P. I don’t feel old. J Elder People. 2008;12(3):23-47.

Behrami F. Ramazani A. The role of internal- External religiosity believes in mental health and depression of elderly. Tehran: Rehabituation: 2016.

Abrams M. Role of the family to prevent feeling lonely in elderly people. J Am Psychol. 2010;63(2):35-54.

Nicholls AR, Polman RCJ, Levy AR. A path analysis of stress appraisals, emotions. coping, and performance satisfaction among athletes. Psycho Sport Exerc. 2012:13(3):263-70. DOI: 1016/1. psychsport.2011.12.003

Delavar A. Introduction of theoretical and operational research in social and human science. Tehran: Roshd; 2014.

Russell D, Peplau LA, Cutrona CE. The revised UCLA Loneliness Scale: concurrent and discriminant validity evidence. J Pers Soc Psychol. 1980;39(3):472 80. PMID: 7431205

Jowkar B. Salimi A. Psychometric properties of the short form of the social and emotional loneliness scale for adults (SELSA-S). Int J Behav Sci. 2011;5(4):311

Alipoor a, Noorbala aa. A preliminary evaluation of the validity and reliability of the Oxford happiness questionnaire in students in the universities of Tehran. Iranian J Psychiat Clin Psychol. 1999;5(1):55-66.

Purtaghi G, Pakpour A. Happiness, self-efficacy and academic achievement among students of baqiyatallah university of medical sciences. J Med Educ Dev. 2014;7(13):45-56.

Rahimi A. The role of happiness in recovery self confidence elders in center of elders of Sari. Sari Islamic Azad University, Sari branch; 2012.

Panahi K. The effect of exercise on decreasing anxiety of pre university female students in region 12 of Tehran. Tehran Branch of research of Tehran education: 2009.

Sedaghati P, Khalaji H, Kouzehchian H, Arjmand A. Dose a regular walking have any effect on the general, trait and state anxiety of pregnant women? J Olympics. 2008;16(42):19-28.

Tseng CN, Gau BS, Lou MF. The effectiveness of exercise on improving cognitive function in older people: a systematic review. J Nurs Res. 2011;19(2):119 31. DOI: 10.1097/JNR.0b013e 3182198837 PMID: 21586989

Melillo K, Houde S. Neuropsychiatric and mental health nursing. Sudbury, MA: Jones and Bartlett Publishers; 2005.

Riley-Doucet CK. Use of Multisensory Environments in the Home for People with Dementia. J Gerontol Nurs. 2009;35(5):42-52. DOI: 10.3928/00989134-200 90331-01

Netz Y, Wu MJ, Becker BJ, Tenenbaum G. Physical activity and psychological well-being in advanced age: a meta-analysis of intervention studies. Psychol Aging. 2005;20(2):272-84. DOI: 10.1037/0882-7974. 20.2.272 PMID: 16029091

Oken BS, Zajdel D, Kishiyama S, Flegal K, Dehen C, Haas M, et al. Randomized, controlled, six-month trial of yoga in healthy seniors: effects on cognition and quality of life. Altern Ther Health Med. 2006;12(1):40-7. PMID: 16454146

Sharma NR, Yadava A, Hooda D. Effect of yoga on psycho-physical functions. J Indian Psychol. 2005;23(1):37.

Sun F, Norman IJ, While AE. Physical activity in older people: a systematic review. BMC Public Health 2013;13:449. DOI: 10.1186/1471-2458-13-449 PMID: 23648225

Salem G, Skinner J, Chodzko-Zajko W. Exercise and physical activity for older adults. J Med Sci Sports Exerc. 2013;41(3):1510-30.

Lane AM, Lovejoy DJ. The effects of exercise on mood changes: the moderating effect of depressed mood. J Sports Med Phys Fitness. 2001;41(4):539-45. PMID: 11687775

Butters MA, Whyte EM, Nebes RD, Begley AE, Dew MA, Mulsant BH, et al. The nature and determinants of neuropsychological functioning in late-life depression. Arch Gen Psychiatry. 2004;61(6):587-95.

DOI: 10.1001/archpsyc.61.6.587 PMID: 15184238

Hatami Milagerdi L, Kermanshahi S, Memarian R. Survey the exercise effects of regular training program on depressive children age 8-12 years old underling of hemodialysis in medical center in Tehran. Daneshvar Med. 2009;9(40):23-8

Abstract

Introduction: Elderliness is a stage of the life process after midlife, which is associated with psycho-emotional problems, dependency to others, loneliness and decreased physical abilities. Aerobic exercises help elderly in focusing, decreasing anxiety and experiencing positive emotions. Therefore, this study aimed at investigating the effect of aerobic exercises on reducing loneliness and promoting the level of happiness in elderly.

Methods: In this experimental study with pretest-posttest and control group, 30 elderly (age > 60) were selected through simple random sampling among elderly in the region 8 of Tehran and equally assigned into the two groups of experimental and control (n = 15, each group). Data were collected using the questionnaires of Rossel and Fergosen loneliness and Oxford happiness. Aerobic exercises treated on participants in the experimental group in 10 group sessions and after that, loneliness and happiness were measured in posttest and the data were analyzed using MANCOVA.

Results: Results showed that aerobic exercises can significantly reduce loneliness and promote the level of happiness of elderly (P <0.01).

Conclusions: The results provide some evidence to suggest that aerobic exercises can be an appropriate motor-therapy technique for reducing loneliness and promoting happiness in elderly. Therefore, in order to reduce loneliness and promote happiness in the elderly, it may be useful for the elderly to be encouraged to do daily aerobic exercises.

Keywords: Aerobic Exercise, Loneliness, Happiness, Elderly

مقالات پیشین

اثربخشی آموزش فلسفه برای کودکان بر رشد اخلاقی دانش آموزان پسر پایه ششم دبستان

رابطه بین هوش معنوی و مهارتهای ارتباطی با همبستگی و انطباق پذیری خانواده در دانشجویان متاهل دانشگاه آزاد اسلامی واحد ابهر

پیش بینی تمایل به مصرف مواد در دانشجویان بر اساس عوامل خطرساز و محافظت کننده

مقالات

مشاوران مرکز

خدمات مشاوره و روان درمانی

مشاوره تلفنی