اختلال شخصیت

در ابتدا اگر بخواهیم ، تعریفی از شخصیت داشته باشیم . می توانیم ، بگوییم . شخصیت بیان گر ویژگی های فردی شامل : الگوهای ثابت فکری ، عاطفی و رفتاری است . و اختلال شخصیت نوعی اختلال روانی است . که در آن  الگوی فکری ، عملکرد و رفتار فرد در آن ناسالم می شود . می توان گفت :

از  ویژگی اصلی  اختلال شخصیت ، رفتارهای خشک و غیر قابل انعطاف است . معمولا اختلال شخصیت در سنین نوجوانی یا اوائل بزرگسالی شروع می شود . و با رسیدن به میانسالی شدت آن کم می شود .

اختلال شخصیت چیست ؟

در تعریف اختلال شخصیت می توان گفت : اختلال شخصیت به معنای  رفتارهای ناسازگار و انعطاف‌ناپذیر در برخورد با محیط و موقعیت‌ها است .

اشخاصی که به اختلال‌های شخصیتی دچار هستند . شخصیتی ناسازگار و غیر قابل انعطاف دارند . و در برابر تغییرات از خود مقاومت نشان می دهند . و بیشتر بر این باور هستند . که دیگران باید خود را تغییر دهند . تا با آن ها سازگار شوند . همین طور اشخاص مبتلا به اختلال شخصیت بر این باور هستند . که توانایی های آن ها بیهوده ، برای زندگی عادی می گذرد .

اختلال شخصیت دارای 4 ویژگی بارز است .  که عبارتند از :

•  دارای حالات  پریشانی ، ناراحتی و تجربه عذاب هیجانی یا جسمانی در زندگی روزمره
• کارهایی را انجام می دهند  . که خود و دیگران را به خطر می اندازند.
• کاهش توانایی فرد در انجام کارهای روزمره به طوری که بیمار نمی تواند ، کارهای روزمره خود را انجام دهد.  یا نمی تواند کارهای خود را به خوبی انجام دهد .
• غیر قابل قبول از لحاظ اجتماعی و فرهنگی

نکته : با توجه به این که اختلال شخصیت به  انواع مختلفی تقسیم می شود  . نوع رفتار ، احساسات و اندیشه فرد مبتلا به اختلال شخصیت به نوعی از اختلال شخصیت که فرد به آن مبتلا است ؛ مرتبط می شود .

علت ابتلاء به اختلال شخصیت چیست ؟

در مورد دلیل ابتلا به اختلال شخصیت در میان پژوهشگران توافق نظر وجود ندارد . در حالی که  بعضی از محقیقن معتقد هستند . که  دلیل اصلی اختلال شخصیت مرتبط با تجربیات دوران کودکی است . که جلوی رشد الگوی فکری و رفتاری بیمار را گرفته‌ است ، و برخی دیگر از محققین دلایل  بیولوژیک و ژنتیک را در علت ابتلاء به  اختلال شخصیت  دخیل می‌دانند .

انواع اختلال شخصیت ( طبقه بندی اختلال شخصیت )

دسته اول : افراد عجیب و نامتعارف است .

که اختلال شخصیت پارانوئید ، اختلال شخصیت اسکیزوئید و اختلال شخصیت اسکیزوتایپال در این دسته قرار می گیرند  .

 شخصیت پارانوئید :

افرادی مشکوک و بی اعتماد به دیگران هستند . که اغلب متخاصم و پر خاشگر  هستند . و حالت تدافعی و حساسیت بیش از حد به دیگران دارند . آن ها مسئولیت این نوع رفتار خود را بر عهده نمی گیرند . و دیگران را مقصر نوع رفتار خود می دانند .

 شخصیت اسکیزوئید :

افرادی منزوی ، گوشه گیر ، خجالتی و از نظر هیجانی سرد هستند . و علاقه ای به برقراری روابط اجتماعی ندارند . این اختلال با علائمی مانند : گرایش به یک زندگی فردی و تنها  ، بی تفاوتی ، پنهان کاری ، سردی عاطفی و جداشوندگی فرد از دیگران خود را نشان می دهد .

 شخصیت اسکیزوتایپال :

افرادی با عقاید و افکار عجیب و مدام در حال شک و نگرانی هستند . این اختلال با ویژگی هایی مانند :  بدگمانی ، ترس اجتماعی ، علاقه به انزوای اجتماعی  ، تفکر جادویی همراه است . این افراد سعی می کنند . با دیگران ارتباط برقرار نکنند . و تصور می کنند .  افراد دیگر برای آن ها خطرناک هستند .

دسته دوم : افراد نمایشی –  احساساتی ، دمدمی و عمل کردن بدون فکر قبلی است .

که اختلال ضد اجتماعی ، اختلال شخصیتی مرزی ، اختلال شخصیت نمایشی  و اختلال شخصیت خودشیفته در این دسته  قرار می گیرند  .

اختلال ضد اجتماعی :  در این اختلال که در مردان بیشتر از زنان دیده می شود . فرد نمی تواند ،  خود را  با موازین یا قوانین اجتماعی سازگار کند . و در برابر رفتارهایش نیز  احساس شرم ، اضطراب و گناه ندارد . از مشخصه بارز  این اختلال، انجام  مداوم کارهایی ضد اجتماعی بر خلاف عرف  یا خلاف قانون است .

که البته این  به معنا یا مترادف  بزهکاری نیست .

 شخصیتی مرزی:

از مهم ترین مشخصه این اختلال حالات ناپایدار عاطفی ، رفتاری ، خلقی ، روابط ابژه‌ای ، و خودانگاره است .

در واقع شخصیت مرزی الگوی فراگیر بی­‌ثباتی در عواطف ، روابط بین‌فردی ، خود انگاره به همراه تکانشگری، رفتارهای خودکشی ، احساس‌­های مزمن پوچی و اندیشه‌­پردازی پارانویایی گذرا و مرتبط با تنیدگی است  .که در اوایل بزرگسالی آغاز شده و در زمینه­‌های گوناگون خود را نشان می‌دهد .

 شخصیت نمایشی :

همان طور که از نامش پیداست . افرادی  هیجانی و تحریک‌پذیر هستند . که  رفتارهای برون گرایانه و نمایشی دارند . این افراد با اینکه رفتار پر زرق و برق و متظاهرانه دارند . ولی دل‌بستگی عمیقی را در طولانی‌مدت نمی‌توانند ؛ حفظ کنند .

این افراد هیجان‌ها و روابطی پرشور، ولی در عین حال سطحی ، بی ثبات  و پیوسته در حال تغییر دارند .  آن ها قادر هستند . به سرعت، روابط صمیمانه پرشوری را برقرار ‌کنند ، ولی خیلی زود خسته شده و احساس می‌کنند . که از آن ها قدرشناسی کافی به عمل نیامده است .

اختلال خود شیفته :

در این مورد فرد خود را شخصی بزرگ ، مشهور ، مهم و خاص می‌داند . و به‌صورت اغراق‌آمیز احساس لیاقت و توانایی می‌کند .

حس خودپسندی و سزاوار بودن ، خود برتری ، تکبر ، انتظار احترام و تحسین از طرف دیگران از ویژگی های این دسته از افراد است . این افراد هرگونه نگرانی درباره نیازها ، مشکلات و احساسات دیگران را از ذهن خود خارج می‌سازند .  و خود را برتر از دیگران می‌دانند . و هنگامی که نمی‌توانند ، انتظارات غیرواقع گرایانه و غیر ممکن خود را برآورده سازند .  دچار نا امیدی می‌شوند .

دسته سوم : افراد مضطرب و هراسان

شخصیت دوری گزین ، شخصیت وابسته و  شخصیت وسواسی جبری در دسته سوم یعنی افراد مضطرب و هراسان قرار می گیرند .

 علائم دل آشوبی و راه های درمان اضطراب و دل شوره

  دوری گزین  یا اجتنابی :

این افراد از اجتماع به خاطر ترس از تمسخر و تحقیر شدن ، پرهیز  یا دوری می کنند . و خود را بی عرضه می دانند .

این افراد علائمی مانند   احساس بی‌لیاقتی ، حساسیت شدید به ارزیابی منفی و اجتناب از تعامل اجتماعی ، با وجود میل شدید به نزدیکی به دیگران از خود نشان می‌دهند . و تمایل دارند . خود را تنها ، مضطرب ، پریشان ،  ناخواسته و جدا از دیگران بدانند  .

  وابسته :

در این اختلال فرد وابستگی روانی شدید به افراد دیگر دارد . و به دلیل ناتوانی در مستقل عمل کردن بسیار آسیب پذیر بوده و روابط اجتماعی وی محدود به افرادی می شود . که می تواند به آن ها تکیه کند . و اگر تکیه گاه مناسبی پیدا نکند . دچار افسردگی می شود .

این اختلال شخصیت یک وضعیت بلند مدت است  .که در آن بیمار به شدت  برای نیازهای عاطفی و جسمی خود به دیگران وابسته و متکی است . این بیماری با روش های درمانی مانند رفتار درمانی و روان درمانی به خوبی قابل درمان است .

پیشنهاد می شود  . جهت آشنایی با روش های رفتار درمانی مطلب” رفتاردرمانی چیست؟” را از قسمت  مقالات مطالعه فرمایید .

  وسواسی جبری :

این دسته از افراد به شدت کمال گرا و انعطاف ناپذیر هستند . این افراد همیشه نگران کنترل تمامی جزئیات مربوط به مسائل  هستند  و معتقد هستند ، تمام  جزئیات باید در سر جای خودش باشد . این افراد به دیگران اعتماد نداشته و توانایی تفویض اختیار به دیگران را ندارند . زندگی این دسته از افراد بدون انعطاف توسط مقررات خاص خودشان کنترل می شود .

در آخر

برای تشخیص اختلال شخصیت دیدن یک یا دو علامت کافی نیست . در این بیماری باید نشانه‌ها یا علائم  آن به صورت مزمن و فراگیر ،  روی جنبه‌های مختلف و مهم زندگی فرد  مانند روابط اجتماعی ، شغلی ، تحصیلی ، روابط با دیگران و ..   تاثیر گذاشته باشد . توصیه می شود  .

با دیدن نشانه هایی از اختلال شخصیت  هیچ گاه بنابر نظر خود یا افراد غیر متخصص اقدام به تشخیص و درمان نکنید  .

بلکه در صورت مشاهده علائم اختلال شخصیت برای تشخیص صحیح حتما به مراکز مشاوره مراجعه نمایید . تا ضمن گفتگو و دریافت  مشاوره از تخصص علمی  روانشناسان در این حوزه  برای تشخیص و شناسایی دقیق  وبررسی راه های  درمانی آن کمک و راهنمایی  بگیرید .