انسانها در هر سنی که باشند شادترین زمان زندگیشان لحظهای است که مطمئن هستند که کسی را در کنار خود دارند که میتوانند به او تکیه کنند و هنگام مشکلات از او کمک بگیرند و نسبت به او احساس دلبستگی کنند. دلبستگی ایمن موجب احساس تعلق میشود که با یک پیوند پایدار تداوم مییابد و موجب آرامش و امنیت در فرد میشود در حالی که برخی افراد دلبستگی را با وابستگی یکی میدانند. در دلبستگی اطمینان و امنیت وجود دارد، در وابستگی احساس ترس، اضطراب و نگرانی از جدایی.
انسان از لحظه تولد نیاز به احساس تعلق و دلبستگی دارد و پایههای آن در دوران نوزادی تا 6 ماهگی شکل میگیرد. همانطور که نوزاد نسبت به مادر یا سرپرست خود در همان روزهای اولیه تعلق پیدا میکند و دوری از والد موجب تشویش و اضطراب در او میشود در بزرگسالی نیز پس از استقلال از والدین وخانواده، نیاز دارد نسبت به شخصی که نیازهای هیجانی وی را درک و تأمین میکند، دلبستگی داشته باشد.
دلبستگی ایمن، تعلقی سالم و لازم است
دلبستگی ایمن، تعلقی سالم و لازم است؛ در حالی که وابستگی تعلقی بیمار گونه است که فرد به طور انگلی به فرد دیگر میچسبد و دوری و جدایی مکانی و زمانی موجب آشفتگی شدید در او میشود و تعادل حیاتی خود را از دست میدهد و نمیتواند برنامهها و کارهای روزمره را به درستی انجام دهد و از نظر عملکردی کند و یا حتی متوقف میشود. وابستگی مهار کننده انرژی و موجب آزار هر دو طرف میشود در حالی که دلبستگی موجب افزایش انرژی روانی، شادی و امنیت میشود. فرا تر از آن اینکه، دلبستگی یک رابطه دوسویه است و هر دو طرف به یکدیگر تعلق دارند و موجب همافزایی و رشد یکدیگر میشوند؛ ولی در وابسگی ارتباط دوسویه و موازی نیست. فرد وابسته به هر شکلی میخواهد طرف مقابل خود را در اختیار داشته باشد. اگر بتواند با زور و قدرت و رفتارهای کنترلگرانه، سرزنشگری، مهارکننده، جستجوگری و عیب یابی، منفی بافی و حتی رفتارهای بدبینانه و اگر نتوانست با اصرار والتماس، رفتارهای خود تحقیری و مومی شکل و اطاعت و طاقت با هر خواسته و شرایط نا به جا و از دست دادن هویت که هیچ یک از این رفتارها برای هیچ یک جذاب و لذت بخش نیست. وابستگی از دلبستگی ناایمن و اضطراب جدایی حاصل میشود که همیشه در دل احساس نگرانی از جدایی دارد.
دلبستگی نیازی اساسی و پایدار در انسانهاست چون ریشه آن انگیزههای متعالی در وجود آدمی است. انسان میتواند با گذر از دلبستگیهای زمینی و موقتی که تمرینی برای یافتن منبع بیپایان بیکران دلبستگی است، خود را به امنیتی برساند که آشفتگیها و تلاطمهای دنیا نتواند آرامش عمیق و درونی را از بین ببرد. انسان ذاتاً میل به پایداری و بقا دارد که از طریق یافتن محبوب ابدی خود در کنارش آرام میگیرد.
از این رو داشتن دوستیها یا ازدواجهای موقت نیاز ذاتی و دلبستگی ایمن انسان را تأمین نمیکند و به طور پیوسته انسان به دنبال رابطهای پایدار و همه جانبه است که با اتصال به آن و یاری جستن از پیوند تواناییها، بتواند به هدف غایی خود از خلقت برسد.
از دیدگاه قرآن نیز اصولاً خلقت موجودات و از جمله انسانها به صورت جفت است که به حسب فطرت در پی یافتن مکمل و نیمه دیگر خود میباشد تا به آرامش، کمال و مودتی که خداوند وعده داده است، برسند. در وجود انسان زمینهای از مودت و رحمت وجود دارد که تجلیگاه آن فقط محیط خانواده است.