علت های چاقی در کودکان
پیچیدگی روزافزون فرآوردههای صنعتی و دنیای ماشینی الگوهای رفتاری تازهای را برای خانوادهها به ارمغان آورده است. بازی های بچه گانه در سالهای نه چندان دور که عمدتاً جمع کودکان را با طبیعت و محیط آزاد و فضای پرنشاط پیوند می داد به تدریج جای خود را به بازی های فردی و در گوشهای از خانههای خلوت و یا فضاهای محدود سپرده است. به گونهای که اغلب کودکان سنین پیشدبستانی و نوجوانان شهرنشین مقدار قابل توجهی از اوقات شبانه روز خود را به تماشای تلویزیون و یا بازی های الکترونیکی اختصاص میدهند.
تجربه نشان میدهد كه کامپیوتر به عنوان یک ابزار علمی پرجاذبه بوده و کشش زیادی برای كودكان و نوجوانان دارد. بازیهای کامپیوتری نیز دارای جایگاه منحصر به فرد خود هستند. در این حال است که دریچه ای به وسعت همه جهان به روی آنها گشوده میشود و به دنبال آن از این دریچه پنهانی خواسته یا ناخواسته پیامدهای مطلوب و نامطلوب حاصل می گردد.
همه کودکان به طور مساوی در معرض خطر بيماري چاقی قرار ندارند. کودک چاق، والدین چاق دارند. محیط عامل قدرتمندی برای چاقی است، زیرا بین چاقی و شرایط اجتماعی اقتصادی رابطه نیرومندی وجود دارد. کودکان مرتبه اجتماعی _اقتصادی پایین نه تنها در معرض خطر سوء تغذیه بلکه به احتمال زیاد در معرض چاقی نیز قرار دارند.
از جمله عوامل مهم در چاقی کودکان، ناآگاهی درباره غذای سالم، گرایش به خریدن غذاهای پرچرب و ارزان قیمت، و استرس خانوادگی هستند که برخی افراد را به پرخوری ترغیب می کنند.
شیوه های تغذیه والدین به چاقی کمک میکند. برخی والدین، در اوایل کودکی با نگرانی فرزندان خود را بیش از اندازه تغذیه میکنند و تقریباً همه ناراحتی های آنها را به صورت میل به غذا تعبیر میکنند. برخی دیگر، بیش از حد کنترل کننده هستند و مرتبا آنچه را که فرزندانشان می خورند، کنترل میکنند. در هر دو صورت، آنها نمیتوانند به فرزندانشان یاد بدهند مصرف انرژی خود را تنظیم کنند. از این گذشته، والدین کودکان چاق اغلب برای تقویت کردن سایر رفتارها، از غذا استفاده می کنند. شیوه ای که باعث میشود کودکان ارزش بیشتری برای غذا قائل شوند. به تدریج، دسرها و خوراکی های پرکالری، نماد صمیمیت، آسایش، و رهایی از تنش می شوند. طولی نمی کشد که کودکان چاق در نتیجه این تجربیات تغذیه، عادات خوردن نامناسبی را پرورش میدهند.
کودکان چاق در مقایسه با کودکان با وزن طبیعی فعالیت جسمانی کمتری دارند. افزایش چاقی کودکان تا اندازه ای به علت تماشای تلویزیون است. تلویزیون باعث می شود که کودکان وقت کمتری را صرف فعالیت بدنی کنند و آگهیهای تلویزیونی آنها را ترغیب میکند میان وعده های چاقکننده و ناسالم بخورند.
تعريف چاقي
چاقی عبارت است از ۲۰ درصد بالاتر از وزن متوسط بر اساس سن، جنس و ساخت جسمانی کودک. چاقی در کشورها روبه افزایش است که علت اصلی آن شهرنشینی توام با سبک زندگی ساکن و بی تحرک و رژیمهای سرشار از غذاهای تصفیه شده، انواع گوشت و تخممرغ است.
پیامدهای روانی چاقی
کودکان چاق در اواسط کودکی اعتماد به نفس کمی دارند و بیشتر از همسالانشان افسرده هستند و مشکلات رفتاری نشان می دهند. به تدریج دور باطلی ایجاد می شود که طی آن، ناخشنودی و پرخوری به یکدیگر کمک می کنند و کودک، چاق می ماند. کودکان چاق، غیر از مشکلات عاطفی و اجتماعی، همیشه در معرض خطر مشکلات سلامت قرار دارند. فشار خون و سطح کلسترول بالا، همراه با نابهنجاری های تنفسی، در اوایل سال های دبستانی آشکار می شوند و این نشانه ها، پیش بینی های قدرتمندی برای بیماریهای قلبی، دیابت بزرگسالی و… هستند.
درمان چاقی
درمان چاقی کودکی دشوار است. زیرا این یک اختلال خانوادگی است. وقتی که والدین تصمیم میگیرند درصدد درمان فرزند چاق خود برآیند تغییرات دراز مدتی در وزن بدن ایجاد میشود. بررسی جدید نشان می دهد که موثرترین مداخله این بوده که کل اعضای خانواده رفتارهای خود را تغییر دادند. به این صورت که والدین و کودک الگوهای رفتار خوردن خود را اصلاح کردند، روزانه ورزش کردند، و با تحسین و امتیازهایی برای پیشرفت، یکدیگر را تقویت کردند.
واداشتن کودکان چاق به ورزش کردن کار دشواری است، زیرا آنها ساکت و بی تحرک بودن را خیلی لذت بخش می دانند. تقویت کردن آنها برای اینکه زمان کمتری را نافعال باشند خیلی سودمند است.
هر نوع ورزشی را که برای کودک انتخاب میکنیم باید این شرایط را داشته باشد.
- باید آن را شروع و ادامه داد.
- حداقل باید ۴۰ دقیقه ادامه داشته باشد.
- ضربان قلب کودک را افزایش دهد.
- ورزش حداقل بايد ۴ بار در هفته انجام گردد. ورزش های لذت بخش برای کودک انتخاب کنید. مانند: دوچرخه سواری، رقص، طناب بازی.
نكته قابل اهميت اين است كه در تمام برنامه های کاهش وزن کودکان مهارتهای مدیریتی والدین بسیار حائز اهمیت هستند و والدین باید بتوانند بدون ایجاد ناراحتی یا تنش غذاهای پرکالری را محدود کند. برنامه ورزشی روزانه ترتیب دهند، پاداش های مثبتی برای کاهش وزن تدارک ببینند، رفتارها و عادت های تغذیه کودک را به تدریج تغییر دهند و کودک را به کاهش وزن خود علاقمند سازند. اگر کودک کاهش وزن را به عنوان تنبیه تلقی کند، برنامه کاهش وزن هیچ گاه موفق نخواهد بود. شرکت کودک در کلاس های ورزش و فعالیت های گروهی که در آن مورد تحقیر واقع نشوند میتواند انگیزه ای برای کاهش وزن باشد.
منابع
روانشناسي رشد جلد اول تاليف: لورابرگ ترجمه: يحيي سيد محمدي
روانشناسي چاقي كودكان و راه درمان آن. نوشته:كيومرث دانشگر،محبوبه فرهادي
مقالات پیشین