ساخت و هنجاریابی پرسشنامه صلح درون

نظریه های صلح درون: درخصوص مفهوم صلح به معنای کلی نظریه های متعددی مطرح شده است، اما پیرامون ابعاد، انواع ومولفه های آن تئوری پردازی اندکی رخ داده است. در این میان از آنجا که صلح درون که به عنوان یکی ازانواع صلح کلی، مفهومی است که به تازگی توجه تعدادی از نظریه پردازان حوزه علوم انسانی را به خود جلب کرده است، لذا پیشینه تحقیقاتی چندانی در دسترس نمی باشد، به همین دلیل این پژوهش بیشتر به مطالعات عمومی مرتبط با صلح درون در عرصه های مختلف پرداخته است. بنابراین دراین بخش به تعداد اندکی از نظریه های مرتبط به این موضوع اشاراتی می شود.

صلح ذهنی وعینی: یک از طبقه بندی های صلح از نگاه مفهوم شناختی، ناظر بر تفکیک صلح درونی به عنوان وضعیتی ذهنی از صلح عینی یا بیرونی است. کسانی که صلح درونی رابه عنوان خودشناسی، خودسازی و ارتقای جنبه های تعالی و کمال اخلاقی و معنوی هم در ارتباط با خود و هم دیگران و محیط اجتماعی را تجربه کرده اند معقتدند این احساس به زمان، مردم، مکان یا وضعیت خارجی وابسته نیست بلکه افراد می توانند صلح درونی را حتی در طول جنگ نیز تجریه کنند. یکی از قدیمی ترین نوشته ها در مورد صلح درونی، (ساعد 1393) صلح درونی از نگاه سوی رجیس، «وضعیت یا حالت آرامش، هماهنگی، تعادل، عدالت، بی زمانی، آزادی و تعالی فردی یا خود بخود موجود است به گونه ای که در برابر هرچیز ضد آن ظفر یافته و قادر به جایگزین سازی باشد. چنین حالتی، نتیجه خودآگاهی، ایجاد درایت، درک و اعتقاد است خواه در فرایندی از پردازش داده های ایدئولوژیک، عقلی، نقلی یا هرچیز دیگر که یک انسان را نسبت به آنچه برای خود و دیگران و جامعه می پسندد، آشنا ساخته و رفتار و کردار و گفتارش را هدایت نماید.  (همان)                               

نظر با اینکه هدف این پژوهش بررسی، عوامل ویا مولفه های صلح درون به منظور ساخت وهنجاریابی پرسشنامه صلح درون بود، این بخش از پژوهش. به تبیین اجمالی وتعاریف نظری برخی از عواملی که مورد نظر این تحقیق بوده است می پردازد. ضمن اینکه به دلیل به نایاب بودن منابع معتبر در خصوص مطالب مرتبط به صلح درون دستیابی به تعاریف نظری کلیه مولفه ها این مطالعه امکان پذیر نبود.

 با این حال محقق از بین شصد وهفت مؤلفه اولیه، نوزده عامل  شناسایی شده از تحلیل عاملی مرحله نخست و پنج عامل اصلی از تحلیل عاملی مرحله دوم توانست برای تعدادی از آن ها مبانی نظری قابل  قبولی را از زبان صاحب نظران تبیین نماید.

جامعه پذیری: جامعه پذیری فرایند تأثیر متقابل بین یک شخص و محیط اجتماعی او را می رساند که نتیجه ی آن، پذیرش مدل های رفتار اجتماعی در آن محیط و پیدایش نوعی انطباق بین فرد و جامعه است. در این معنا جامعه پذیری، فرایندی است روانی اجتماعی که بر پایه آن، شخصیت اساسی تحت تأثیر محیط و مخصوصاَ نهادهای تربیتی، دین و خانوادگی تشکیل می یابد( بیرو، 1366. 363)

اعتماد به نفس: راجرز معتقد است که افراد کامل بجای اینکه توسط داوری ها ی دیگران، معیارهای اجتماعی، یا قضاوت های عقلانیشان هدایت شوند به واکنشها وپاسخهای خودشان اعتماد می کنند. رفتار کردن به شیوه ای که احساس می شود درست است، راهنمای خوبی برای رفتار کر دن به صورتی است که ارضا کننده می باشد (شولتز ص ۳۷۶)

پرهیز از پرخاشگری: پرخاشگری به هرگونه رفتار معطوف به آسیب رساندن یا مجروح ساختن، موجودی دیگر که به منظور اجتناب ازرفتاری مشابه بر انگیخته می شود اطلاق می گردد. پرخاشگری تلویهاَ به قصد آسیب رساندن نیز دلالت می کنند، که این قصد می تواند از اتفاقات پس و پیش از عمل پرخاشگری استنباط شود. (کاپلان وسادوک ،۱۹۹۴،ترجمه پور افکاری ۱۳۷۳)

تفکر منطقی: تلاشی منظم برای تشخیص مسئله، جستجوی اطللاعات و یافتن رابطه ای منطقی بین اطلاعات تا سرحد ممکن گسترده، از طریق باز آرایی اطلاعات به وسیله تخیل و به منظور تدوین فرضیه ای مدلل. (شریعتمداری ۱۳۸۵ ص۳۱ به نقل از اصلانی)

تمایل به حرکت وشور وسرزندگی: به نظر مازلو افراد خود شکوفا توانایی آن را دارند که دنیای خود را با تازگی، تعجب و بهت زدگی درک و تجربه کنند. یک تجربه ممکن است برای اشخاصی که خود شکوفا نیستند کهنه شود، اما افراد خود شکوفا از غروب خورشید، از نقاشی ورتمر یا از سمفونی گوستاو ماهلر گویی که اولین باراست که آن را تجربه می کنند لذت می برند. به نظر راجرز: تمام تجربیات توان تازه بودن و جدید بودن را دارند. تجربیات را نمی توان پیش بینی کرد ولی اشخاص کامل به جای اینکه صرفاَ آن هرلحضه مشاهده کنند، به طورکامل درآن ها شر کت می جویند.( شولتز ۳۷۶)

خود پذیری: مزلوپش بینی کرد که افراد خود شکوفا از سطوح بالایی کامرواسازی و خودپذیری برخوردارند پژوهش از این پیش بینی حمایت می کند. برای مثال، جان سامرلین و چارلز باندریک ۲۰۰۰ گزارش کردند که مردان بی خانمانی که برای غذا به سوپ متکی بودند، با این حال توانستد از سطوح بالای خشنودی و کامرواسازی خود برخوردار باشند. این پژوهشگران شاخص مختصر خود شکوفایی را در مورد افراد بی خانمان آفریقایی تبار اجرا کردند و دریافتند آن هایی که نمره بالایی در در خود شکوفایی کسب کردند از آن هایی که نمره پایینی در خوشکوفایی به دست آوردند شادتر و خود کامرواتر بودند. (فیست وفیست 2002ص 617)

خوش بینی: خوش بینی یعنی گرایش به اینکه شخص در آینده انتظار نتایج خوب را در زندگی دارد تانتایج بد (شیر وکارور ۱۹۸۵)؛ راش وشی یر۲۰۰۳) پس از تحقیقات وسیعی به این نتیجه رسیدن که دو متغیر خوش بینی و سازگاری  باهدف، تأثیر زیادی بر کیفیت زندگی دارند. در واقع این دو متغیر نقش اساسی در برنامه های سازشی در شرایط بحرانی و رسیدن به اهداف را دارند. سیلکمن ۲۰۰۰ براین باور است که خوش بینی، به عنوان یک سبک تبینی بر سلامت روانی و جسمانی تأثیر داشته و اکتسابی می باشد. (علی بیک 1389).

خویشتنداری: صبر مترادف با خویشتنداری است. با صبر ما مسئول خودمان خواهیم بود. خواهیم توانست به جای آن که دست خوش هیجان شویم، واکنش مان نسبت به آن شرایط راخود انتخاب کنیم.(ام جی 1952)

کمال گرایی:  شاید یکی از رایج ترین عقاید محکوم به شکست که با آن به خودمان فشار می آوریم این است که هرگز نباید اشتباه بکنیم. گرچه از لحاظ عقلانی کاملاَ می دانیم که انسان ها کامل نیستند، اما از لحاظ هیجانی اغلب احساس می کنیم که خطا جایز نیست. (کری،2013،ص ۳۹)

مهرورزی و محبت به دیگرن: سالیوان معتقد بود همه افراد از نیاز به روابط گرم، نزدیک و صمیمی با دیگران برخوردارند. پژوهشگران (برنت وهانا ۱۹۹۵ )پس از بررسی نوشته های تجربی در باره خودبیانگری و صمیمیت، به این نتیجه رسیدند که تبادل های صمیمانه قبل از ۱۲ سالگی بسیار نادرند. از این بررسی همچنین معلوم شد نوجوانانی که خودبیانگری می کنند و روابط دوستی صمیمانه برقرار می کنند، درمقایسه با آن هایی که چنین نمی کنند از لحاظ روانشناختی سازگارترند؛ یعنی، عزت نفس بالاتری دارند و کمتر مضطرب و افسرده هستند. (فیست2013،ص 275)

به طور کلی پنج عامل اصلی استخراج شده از تحلیل عاملی را می توان به صورت زیر تعریف نمود

 تعاریف نظری پنج عامل اصلی پرسشنامه صلح درون:

برون گرایی: برون گرایی عبارت است از جهت گیری انرژی و توجهات یک فرد به خارج از خود (فرانسیس1999) (غلامیان 1393) .فوجیا، داینر و سانرویک 1991 همبستگی بین برون گرایی و تجربه عواطف مثبت را 80% برآورد کردند و دریافتند که روان نژندی و تجربه عواطف منفی تقریبا” از هم غیر قابل تمیزند مطالعات روان شناسی همگی وجود رابطه مثبت میان برو نگرایی با شادی را تأیید می کند (آرکایل ترجمه 1382)(غلامیان 1393)

کنترل درونی: منظور از منبع کنترل این است که شخص تا چه اندازه باور دارد که می تواند برزندگی خود مؤثر باشد. منبع کنترل برای تقویت ساختار روانی است، کسانی که منبع کنترل درونی دارند، معتقدند که سازندگان اصلی، زندگی خود هستند.(راتر،  1965، غضنفری، 1387)  

خود گردانی هیجانی: راهبرهای تنظیم حالات هیجانی در سطح شدت بهینه ای که بتوانیم به هدفهایمان برسیم (ایزنبرگ وهمکاران) به طوری که سطوح برانگیختگی خود را کنترل کند و بدین وسیله عملکرد خود را به حداکثر توان خود برساند، با وجود دلسردی و وسوسه باز هم پشتکار داشته باشد و همچنین از واکنش مخرب و تکانشی خود در مقابل تحریک از طرف دیگران جلوگیری کند (برداربری وگریوز)(حسینی 1388)

مسئولیت پذیری: ما از این نظر که سرنوشت خود، شرایط زندگی خویش، و مشکلات خودمان را به وجود می آوریم، خالق زندگی خود هستیم (راسل،  ۱۹۷۸). پذیرفتن مسئولیت، شرط اصلی برای تغییر است. در عین اینکه افراد یاد می گیرند چگونه محیط بیرونی خویش را تغییر دهند، می توانند برای نگریستن به درون خویش، برای پی بردن مشارکت خودشان در مشکلاتشان، به چالش طلبیده شوند. (کری 2013،ص207)

کمال گرایی مثبت: درکمال گرایی مثبت افراد می توانند مقداری عیب را در خودشان تحمل کنند، و از موفقیت هایشان لذت ببرند و از خودشان راضی باشند. آن ها از کارهای سخت و طاقت فرسا لذت می برند و زمانی که احساس می کنند در انجام کارها آزادند، می کوشند به بهترین صورت عمل کنند(می سیل دین،1963،غضنفری 1387).