مقدمه
افراد مصرف کننده مواد در معرض بیماری های جسمانی مختلفی قرار می گیرند. بیماری هایی که گاه خفیف و گاه بسیار شدید و ناتوان کننده اند. در میان این بیماری ها مواردی وجود دارند که از طریق ارتباط جنسی قابل انتقال به همسرِ فرد معتاد خواهند بود. مانند ایدز و هپاتیت.
گسترش این دو بیماری که از عوارض خطرناک اعتیاد به خصوص اعتیاد به مواد تزریقی به شمار می آیند در چند سال اخیر به معضلات مهم بهداشتی تبدیل شده اند.
یک فرد مصرف کننده مواد مخدر تزریقی را تصور کنید که چند ماهی است با دوستان خود مواد مصرف می کنند. این فرد ممکن است در اثر هم نشینی با این افراد بیماری هایی را از آنها کسب کند. مانند سرما خورد گی یا بیماری های خطرناک تر مثل هپاتیت که ویروسش می تواند از راه خون در هنگام استفاده از سرنگ مشترک به او منتقل شود. مسلماً وقتی این فرد به جمع خانواده خود باز می گردد ممکن است سرماخوردگی را به دیگر اعضا منتقل کند. اما دو ویروسی که ممکن است از طریق استفاده از سرنگ مشترک به بدن این فرد وارد شوند و سپس از طریق ارتباط جنسی به همسرش منتقل شود “ویروسِ بیماری ایدز ” و “ویروسِ هپاتیت” هستند.
از آنجایی که پس از مصرف مواد قدرت تصمیم گیری منطقی افراد کاهش پیدا می کند، فرد معتاد ممکن است خودش توجه لازم را در مورد محافظت از همسرش نداشته باشد. پس در چنین حالتی همسر این فرد باید هشیارانه خطر سرایت این بیماری ها به خود را حتی الامکان کاهش دهد.
نکته: سرنگ های آلوده به خصوص در میان معتادین تزریقی، از عوامل مهم انتقال اچ.آی.وی در سراسر دنیا هستند.
اگر چه همیشه آسان نیست ولی گفتگو بدون پرده پوشی درباره این موضوعات با همسرتان مهم است. فراموش نکنید این موضوع نه تنها به شما در ایجاد رابطه جنسی سالم تر کمک می کند بلکه زندگی شما را نجات می دهد.
ایدز چیست؟
بیماری ایدز توسط ویروسی به نام اچ.آی.وی منتقل می شود. هنگامی که شما به این ویروس آلوده شوید به شما اچ.آی.وی مثبت گفته می شود. این ویروس به تدریج قدرت سیستم ایمنی بدنتان را کم می کند. مرحله نهایی ابتلا به اچ.آی.وی بیماری ایدز نامیده می شود.
اچ.آی.وی از چهار دسته از مایعات بدن فرد آلوده منتقل می شود:
– خون
– مایع منی: مایعی که از آلت تناسلی مرد در زمان انزال خارج می شود.
– ترشحات جنسی مهبل: ترشحاتی که از مهبل (واژن) خارج می شوند و در هنگام تحریک جنسی زن نیز افزایش می یابند.
– شیر مادر
ویروس تنها هنگامی از بدن فرد مبتلا به شما منتقل می شود که این مایعات وارد جریان خونتان شوند.
علائم ابتدایی ابتلا با اچ.آی.وی، احساس خستگی، تب و یا اسهال مانند: بیماریهای رایج از جمله سرما خوردگی است.
وقتی کسی به اچ.آی.وی مبتلا می شود چه اتفاقی می افتد؟
وقتی شخصی اچ.آی.وی مثبت است، شاید برای مدت طولانی پس از آلودگی خود سالم به نظر برسد واحساس سلامت کند. عاقبت ویروس با گذشت زمان به تعداد بیشتری از سلول های ایمنی فرد آسیب می زند و آن ها را از بین می برد و بدین ترتیب بدن قدرت دفاعی خود را در مقابل عفونت های شایع از دست می دهد.
علائم بیماری تنها هنگامی ظاهر می شوند که دیگر سیستم ایمنی بدن قادر به مبارزه با عوامل بیماری زای دیگر نباشد و در این حالت بیماری های خفیف هم خطر جدی محسوب می شوند.
از زمان ورود ویروس به بدن تا شروع مر حله ایدز که می تواند سال ها طول بکشد، امکان دارد فرد از ابتلای خود به ویروس اطلاعی نداشته باشد و کاملاً احساس سلامتی کند لیکن عامل انتقال ویروس به دیگران باشد.
تشخیص
همانند سایر بیماری ها، تشخیص زود رس بیماری به درمان و سایر اقدامات پیش گیری کننده کمکی شایان می کند.
با نگاه کردن به افراد نمی توان تشخیص داد که آیا آلوده به اچ.آی.وی هستند یا خیر. افراد آلوده می توانند مانند بقیه افراد، سالم و عادی به نظر برسند.
فقط از طریق آزمایش خون مشخص می شود که فردی مبتلا هست یا نه. حتی اگر این فرد سالم به نظر برسد، ممکن است به ویروس آلوده باشد.
وقتی کسی آلوده به اچ.آی.وی است به دلیل نداشتن هیچ گونه ناراحتی و یا بیماری، متوجه آلودگی خود نمی شود.
دوره پنجره:
از زمانی که ویروس وارد بدن شخص می شود مدتی طول می کشد تا بتوان با آزمایش به وجود ویروس در بدن پی برد، این زمان با آزمایش های معمولی حداقل 3 هفته است و گاهی 6 تا 12 هفته هم طول می کشد به این دوره که ویروس در بدن شخص وجود دارد اما آزمایش ها هنوز منفی است دوره پنجره می گویند.
بنابراین تنها راه تشخیص آلودگی به اچ.آی.وی انجام آزمایش خون است.
بعضی افراد بیشتر از سایرین در معرض عفونت اچ.آی.وی هستند از جمله:
1-دختران و زنان
2-مصرف کنندگان مواد به خصوص هنگامی که از سوزن مشترک استفاده می کنند؛
3-همسران افراد معتاد؛
4-افرادی که از طریق روابط جنسی کسب درآمد می کنند.
از چه راه هایی ممکن است به ویروس اچ آی وی آلوده شوید؟
الف- استفاده از سرنگ مشترک فردی که آلوده به این ویروس است.
سرنگ آلوده به خصوص درمیان معتادان تزریقی یک عامل مهم انتقال در سراسر دنیاست. چنان چه فردی سرنگی را که قبلاً توسط فرد آلوده استفاده شده مصرف کند، حتی در صورت عوض کردن سر سوزن نیز احتمال انتقال ویروس وجود دارد.
ب- تماس جنسی با فرد آلوده بدون استفاده از کاندوم.
ج- انتقال خون و فرآورده های خونی آلوده و یا بر اثر پیوند اعضای فرد آلوده. البته در حال حاضر خون و کلیه فرآورده های آن و هم چنین اعضای اهدایی قبل از استفاده از نظر آلودگی به ویروس اچ آی وی مورد آزمایش قرار می گیرند.
د- انتقال از مادر آلوده به کودک در طول بارداری، حین زایمان و یا حین شیر دهی.
راه های پیش گیری از این بیماری چیست؟
1-خود داری از آمیزش جنسی با چند نفر
2- استفاده صحیح از کاندوم در هر رابطه جنسی
3- استفاده نکردن از مشروبات الکلی، مواد مخدر و محرک
4- استفاده نکردن از سرنگ و سوزن مشترک برای تزریق
5- عدم استفاده مجدد از تیغ یکبار مصرف
6-حتی الامکان شیر ندادن مادر آلوده به فرزندش
7- استفاده از وسایل یکبار مصرف جهت ختنه و سوراخ کردن گوش
8- پرهیز از کار هایی مثل خالکوبی یا حجامت و در صورت انجام استفاده از وسایل یکبار مصرف
از چه راهی منتقل نمی شود؟
1-از طریق هوا یا به وسیله عطسه یا سرفه
2-عرق یا اشک
3-لمس کردن و بوسیدن فرد مبتلا
4- استفاده از دست شویی یا حمام مشترک با فرد آلوده
5- گزش پشه و سایر حشرات
6- غذا و آب
7- استفاده از لباس مشترک با فرد آلوده
8- دست دادن با فرد آلوده
ویروس ایدز از طریق تماس های عادی مثل کارکردن با یکدیگر، زندگی دسته جمعی، هم صحبت شدن، سوار شدن در تاکسی یا اتوبوس منتقل نمی شود.
ایدز و اعتیاد چه رابطه ای با هم دارند؟
بیماری ایدز با اعتیاد تزریقی رابطه مستقیم دارد.
معتادان به خصوص افرادی که مواد مخدر تزریقی مصرف می کنند در معرض خطر هستند.
مصرف مخدر تزریقی اغلب به استفاده از لوازم تزریق مشترک منجر خواهد شد. افراد ممکن است به دلیل عدم دسترسی به وسایل تزریقی یا نداشتن پول برای تهیه سرنگ و سر سوزن و یا به علت نداشتن آگاهی از خطرات این کار از وسایل تزریقی مشترک استفاده کنند.
از طرفی معتاد ممکن است شوهر، زن، مادر یا شریک جنسی افرادی باشد که آلوده نیست.
اعتیاد به دلایل مختلف خطرناک است ولی ابتلا به ایدز یکی از مهم ترین عواقب آن است.
نکته: تا کنون هیچ دارویی برای درمان قطعی بیماران ایدز کشف نشده است. داروهای کنونی تنها باعث افزایش طول عمر بیماران می شود و از ابتلا به برخی عفونت ها جلوگیری می کنند.
می دانید معتادان تزریقی معمولا به گروه هایی متعلق هستند که از وسایل تزریق مشترک استفاده می کنند به همین دلیل اگر تنها یک نفرشان اچ .آی .وی مثبت باشد، کل گروه در زمان اندکی به ایدز مبتلا می شوند.
متاسفانه حتی برخی از معتادان برای کسب درآمد با تهیه مواد مخدر به برقرای ارتباط جنسی با افراد مختلف مجبور می شوند.
از طرفی تمام داروهای روان گردان، چه تزریقی و چه غیر تزریقی (به طرق مختلف) می توانند فرد را مستعد آلودگی به اچ.آی .وی کنند.
پس توجه داشته باشید که پرهیز از مصرف مخدر بهترین راه مبارزه با انتقال اچ.آی. وی از این طریق است.
اما تعدادی از افراد ممکن است قادر نباشند یا تمایل نداشته باشند به طور کامل مواد مخدر را کنار بگذارند.
در این موارد انجام کارهایی توصیه می شود که باعث کاهش اثرات منفی اعتیاد می شود و مهم ترین هدف این برنامه ها جلوگیری از ایدز است به این برنامه ها، برنامه های کاهش آسیب می گویند که ویژه کاهش اثرات منفی اعتیاد، بدون ترک کامل است. این کار نتایج منفی اجتماعی و اقتصادی همراه با مصرف مواد را کم می کند. این برنامه ها هم به افراد معتاد، هم خانواده ایشان و هم به کل جامعه سود می رساند.
هر فردی برای داشتن یک زندگی سالم و مقابله با ایدز باید مهارت های لازم زندگی را یاد بگیرد. ضمناً فراموش نکنید زنان نسبت به مردان بیشتر در معرض اچ .آی.وی هستند.
ازجمله مهارت های اساسی زندگی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
1-مهارت های ارتباطی و مذاکره جهت پافشاری بر روی تماس جنسی با کاندوم
2-مهارت های تصمیم گیری در مشکلات
3-مهارت استفاده صحیح از کاندوم
سوالات پر تکرار در این زمینه
بدون استفاده از کاندوم با همسر آلوده به اچ.آی .وی خود تماس جنسی داشته ام چه باید کرد؟
آیا ممکن است با داشتن همسر معتاد من هم بدون اینکه متوجه شده باشم به ایدز مبتلا باشم؟
هسرم اعتیاد داشته و سابقه حضور در زندان را دارد آیا هر دو در معرض خطر ابتلا به بیماری ایدز هستیم؟
با فرد معتاد تزریقی درگیری داشتم که منجر به خون ریزی از دو طرف شد آیا احتمال ابتلا به بیماری ایدز را دارم؟
آیا می توانم پیش از ازدواج از ابتلا به این بیماری در مورد خود و همسر آینده مطلع شوم و باید چه کرد؟
مردها بیشتر منتقل کننده ویروس اچ .آی . وی هستند یا خانم ها؟
به عنوان فردی که یک عضو معتاد در خانواده دارد برای پیشگیری از بیماری ایدز چه باید کرد؟
برای دریافت پاسخ به این گونه سوالات جهت کمک و راهنمایی بیشتر می توانید به مشاور اعتیاد و ایدز مراجعه نمایید.
منبع
یعقوبی، آذین، وطن پرست، ابوالفضل، موسوی، پدرام.(1387) آشنایی با اعتیاد و ایدز و روش های پیش گیری از آن. (کتابچه آموزش گیرندگان). مؤسسه کیانا
مقالات پیشین
