در رابطه با شیشه، علائم و عوارض مصرف شیشه موضوعاتی را مطرح کردیم.
در این مقاله به موضوعات زیر می پردازیم امیدواریم پاسخگوی برخی سوالات شما باشد.
آیا مصرف شیشه اعتیاد آور است؟
علایم ترک شیشه چیست؟
اهداف اصلی در درمان اعتیاد به شیشه چیست؟
آیا مصرف شیشه اعتیاد آور است؟
1- مصرف شیشه باعث می شود تغییراتی در مغز فرد مصرف کننده ایجاد شود که این تغییرات او را علاقمند به این ماده می کند. فردی که تا کنون این ماده را مصرف نکرده است درمورد این ماده بی تفاوت است یا حداکثر کنجکاو می باشد. اما اکثریت قریب به اتفاق افرادی که این ماده را استفاده می کنند دچار تغییراتی در مغز خود می شوند که پس از چند بار مصرف، در آنها یک ولع یا وسوسه دائمی برای ادامه مصرف شیشه ایجاد می نماید.
2- فردی که دچار ولع یا وسوسه مصرف شیشه شده است به اولین مرحله بیماری اعتیاد وارد شده است. پس می توان گفت با همان دفعات اول مصرف شیشه، بیماری اعتیاد شروع می شود.
اما در این مرحله ممکن است فرد دچار هیچ تغییر قابل مشاهده ای در ظاهر خود نشده باشد. البته از همان مراحل ابتدایی، کم کم تغییرات رفتاری نظیر دروغ گفتن، برهم خوردن نظم خواب و پرخاشگری ایجاد می شوند، اما ممکن است در هفته ها و ماه های اول توسط خانواده یا اطرافیان بیمار، قابل تشخیص نباشند.
3- ولع یا وسوسه مصرف، فرد بیمار را وادار می سازد تا به مصرف خود ادامه دهد. ادامه مصرف موجب می شود آسیب های بیشتری در جسم و روان بیمار ایجاد شود. این آسیب ها ممکن است کم کم توسط اطرافیان قابل مشاهده شوند. در این شرایط، بیماری اعتیاد کم کم تمامی ابعاد جسمی و رفتاری خود را بروز می دهد.
پس در یک جمع بندی می توان گفت: بیماری اعتیاد در همان دفعات اول مصرف با تغییر در مغز فرد مصرف کننده با ایجاد ولع و وسوسه برای استفاده از مواد شکل می گیرد اما ممکن است تا مدتی برای خود بیمار نیز قابل احساس و باور نباشد.
با پیشرفت بیماری، کم کم اطرافیان به ایجاد بیماری پی می برند اگر چه ممکن است بین شروع بیماری تا تشخیص آن توسط اطرافیان گاه دو تا سه سال فاصله وجود داشته باشد.متاسفانه به علت تخریب های مغزی ناشی از مصرف شیشه، گاه بیماران حتی پس از آگاهی اطرافیان از ایجاد بیماری، هنوز به بیماری خود باور ندارند.
علائم ترک شیشه چیست؟
با قطع مصرف، فرد وارد فاز ناتوانی وخواب آلودگی می گردد که در اصطلاح به آن”مدفون شدن زیر آوار” می گویند.
در این مرحله که ممکن است چند روز به طول بکشد، فرد شدیدا بی حال وکم انرژی است، اکثر ساعات شبانه روز را می خوابد یا بصورت بی تحرک در گوشه ای می افتد. خوشبختانه این حالت مدت زیادی به طول نمی کشد وفرد طی چند روز حالت طبیعی را تجربه خواهد نمود. پس از طی این دوره فرد وارد یک “دوره ماه عسل” می گردد.
در این دوره که معمولا کم تر از چند هفته تا حتی دو سه ماه طول می کشد، روحیه در حد طبیعی است، و ممکن است اصلا میل و وسوسه به مصرف شیشه نداشته باشد.
بسیاری از افراد در این زمان احساس می کنند که دیگر مشکلی نخواهند داشت، اما در این دوره نیز دوامی نخواهند داشت و مشکلات بیمار دوباره شروع می گردد. پس از چند روز فرد به تدریج علایمی شبیه بیماران افسرده پیدا می کند. انرژی فرد مجددا کاهش می یابد، روحیه بسیار ضعیف می گردد، و توان و حوصله انجام فعالیت های معمول و روزانه را از دست می دهد. معمولا دراین مرحله میل و وسوسه مصرف مواد باز می گردد و به همین دلیل بسیاری از مصرف کنندگان با وجود انگیزه کافی برای پرهیز از مصرف شیشه، دچار لغزش یا عود مصرف می گردند.
متاسفانه گذر از این مرحله بدون انجام مداخلات جدی درمانی تنها برای موارد انگشت شماری از بیماری قابل حصول است و بسیاری از افراد مجدداً اقدام به مصرف ماده می کنند.
اهداف اصلی در درمان اعتیاد به شیشه چیست؟
یکی از نکات اساسی که خانواده ها و بیماران دچار اعتیاد به شیشه باید از آن مطلع باشند اهداف اصلی درمان است به این معنا که در درمان چه مسائلی باید مورد توجه قرار گیرد؟ اگر فردی در یک مرکز درمانی تحت مداوا قرار می گیرد باید چه توقعی از درمانگران خود داشته باشد؟ بنابراین اطلاع صحیح از اهداف اصلی درمان اعتیاد به شیشه، تمرکز فرد وخانواده را بر آن ها افزایش داده و موجب بهبودی نتیجه درمان می گردد.
نکات مهم مورد توجه در درمان اعتیاد به شیشه
1-وابستگی روانی به مواد و ولع مصرف:
فکر و ذهن فرد معتاد به شیشه، دائما به پیدا کردن و مصرف آن مشغول است. به این اشتغال ذهنی، تمایل و وسوسه برای مصرف ماده، اصطلاحا “ولع مصرف” گفته می شود.
این وابستگی روانی، مهم ترین هدف در درمان اعتیاد به شیشه است. بدون کنترل این ولع که نیرویی بسیار قوی است قطع مصرف شیشه امکان پذیر نیست. در طی درمان اعتیاد به شیشه، با آموزش نحوه ایجاد شدن این ولع و تمرین روش های عملی پیشگیری و مقابله با آن، فرد تحت درمان می آموزد چگونه این نیروی قوی را که عامل اصلی عود و بازگشت به مصرف است کنترل نماید.
2-جنون (توهم وهزیان):
توهم و هزیان از نشانه های وجود آسیب های جدی در مغز بیمار مصرف کننده شیشه می باشد. اگرچه قطع مصرف شیشه، باعث بهبودی نسبی توهم و هذیان در بیماران می گردد اما عموماً تجویز داروهای ضد جنون برای این گروه از بیماران ضروری می باشد.
در مواردی که این وضعیت شدیدتر باشد یا نگرانی از ایجاد آسیب در بیمار یا حتی اطرافیان وجود داشته باشد بهتر است این درمان دارویی به صورت بستری انجام پذیرد.
3-اختلال در عملکرد های مغزی:
بیمار مصرف کننده شیشه به میزان قابل توجهی موارد زیر را از دست می دهد:
– حافظه (بخصوص در مورد خاطره ها و اتفاقات جدیدتر) و قدرت تمرکز و تفکر
– توانایی انجام محاسبات ذهنی
– توان برنامه ریزی و مدیریت مالی
در طی درمان اعتیاد چه اتفاقی برای این عملکردهای مغزی می افتد؟
در طی درمان اعتیاد، پس از کنترل ولع مصرف، با حذف مصرف مواد، مغز کم کم اقدام به بازسازی این توانمندی های از دست رفته می نماید.
بیمار تحت درمان می تواند با تغذیه خوب از میوه های تازه، انواع گوشت ها و لبنیات این باز سازی را افزایش دهد.
هم چنین بهره گیری مجدد از قابلیت های مغزی با انجام فعالیت هایی نظیر:
– حل جدول
– مطاله کتاب ها و مجلات
– انجام تمرینات ریاضی
– گفتگو با اعضاء خانواده
– ورزش های سبک ماننده پیاده روی، در حدی که باعث خستگی بیمار نشود، می تواند باز هم سرعت این بهبودی را افزایش دهد.
4- افسردگی و کمبود انرژی:
یکی از شکایت های اصلی بیماران پس از طی مراحل اولیه پرهیز از مواد، عدم وجود انرژی برای انجام فعالیت ها و وظایف عادی روزانه و هم چنین احساس غم و افسردگی است. طبیعتاً یکی از اهداف درمان نیز اصلاح این مشکل شایع می باشد.
اما دقت نمایید این مشکل در اوایل پاکی طبیعی است و در واقع تحمل آن هزینه ای است که بیمار باید برای بهبودی خود بپردازد.
مراجعان می پرسند داروهای ضد افسردگی می تواند این مشکل را حل نماید؟
اگر چه داروهای ضد افسردگی می توانند این مشکل را تا حدی تخفیف دهند اما استفاده از این داروها عموما سیر بهبودی را به تاخیر می اندازد وبنابراین استفاده از آنها جز در موارد افسردی شدید توصیه نمی شود.
بیمار باید بداند اگر چه تحمل این افسردگی وکمبود انرژی سخت است اما با اندکی صبر و پرهیز از مواد، شرایط به سرعت بهبود خواهد یافت.
تعهد به درمان و ادامه جلسات درمانی این سرعت بهبودی را بیشتر خواهد کرد.
بیمار چه باید کند در این موقعیت تا شدت علائم کمتر شود و کنترل افسردگی راحت تر انجام شود؟ با توصیه های درمانی زیر:
– وجود برنامه زمان بندی شده روزانه
– به خواب رفتن زودتر در شب ها و بیدار شدن زودتر در صبح ها
– انجام فعالیت های تفریحی سالم نظیر رفتن به سینما و پارک
– ملاقات با دوستان پاک و سالم
5- مشکلات جسمی:
پزشکان درمانگر اعتیاد درحین مداوای وابستگی بیماران، به آسیب های جسمی دیگر آنها نیز توجه می نمایند و در صورت لزوم از پزشکان متخصص دیگر در بیماریهای کلیه و قلب و عروق کمک می گیرند. البته با پرهیز از مواد، بدن انسان می تواند بسیاری از این آسیب ها را در صورت حفظ پرهیز و تغذیه مناسب به خودی خود ترمیم نماید.
درمان اعتیاد به شیشه یک درمان چند بعدی و طولانی مدت است که در صورت اجرای صحیح می تواند در بهبود شرایط جسمی و روانی بیماران کاملاً موثر باشد.
منابع
کتاب درمان وابستگی به شیشه چگونه انجام می شود؟
مولفین: دکتر رضا دانشمند – دکتر حامد اختیاری- دکتر علی فرهودیان – دکتر آذرخش مکری
نوشته های پیشین
