مقدمه
این نوشتاربخش دوم مبحث قبل است که با عنوان “من و واکنش هایم به دنیا” ارائه گردیده است. در بخش نخست درمورد چهارمورد مدل واکنش و پاسخ ما انسانها به پدیده ها و اتفاقات پیرامون مان توضیحاتی داده شد و دراین بخش ارتباط بین این واکنش ها و دو تیپ شخصیتی A و B و حفظ آرامش درزندگی مورد بررسی قرارخواهد گرفت .
تعریف اجمالی مفاهیم به کاررفته
الف - چهارمدل کلی واکنش به اتفاقات :
درمباحث قبل آموختیم که ما درواکنش به اتفاقات و پدیده های پیرامون خود یا بلافاصله، سریع و بدون فکر عمل میکنیم (مدل اول) یا با اندکی تاخیر و تامل جواب میدهیم (مدل دوم) یا با سبک وسنگین کردن شرایط فعلی و پیش بینی موقعیتهای آینده رفتارمیکنیم (مدل سوم) و یا درنهایت به شکلی بدیع و خاص و خلاقانه به وضعیت موجود واکنش نشان میدهیم. (مدل چهارم)
ب – دوتیپ شخصیتی A و B :
اولین بار توسط دو پزشک به نام های روزنمن وفریدمن دردهه 50 میلادی تشخیص داده شد. به طورخلاصه انسانها از نظر ویژگی های شخصیتی وابسته به دو تیپ مختلف هستند.
شخصیت تیپ A که پر انرژی – پرخاشگر- جاه طلب – کمال طلب – کم حوصله – سخت کوش و …است.
شخصیت تیپ B که آرام – صبور- لذت طلب – راحت طلب – با اخلاقی متعادل تر و … است.
این دو تیپ که حالت ارثی و ژنتیکی دارد دارای شدت و ضعف مختلفی است وحالت شدید آن میتواند منجربه بیماری شود. افراد تیپ A بیشتر مستعد فشارخون بالا – ناراحتی های قلبی عروقی – بیماری های تنفسی مثل آسم و مشکلات پوستی هستند وافراد تیپ B مستعد قند وچربی بالا – اضافه وزن – کبد چرب هستند.
به خاطر داشته باشید میتوان با تشخیص درست تیپ خودمان ازویژگی های مثبت آن برای افزایش سلامتی وآرامش استفاده کرد و با کمک روانشناس از شدت ویژگی های منفی آن کم کرد.
درصورت علاقه مندی میتوانید درفضای مجازی آزمون های تشخیصی زیادی دراین مورد پیدا کنید.
ج – آرامش :
موضوع آرامش مبحثی بسیار گسترده و چند جانبه است. بطور خلاصه آرامش را میتوان به آرامش ذهنی و فکری ، آرامش احساسی و هیجانی و آرامش رفتاری و عملکردی تقسیم نمود.
ازجنبه دیگرآن را به دو بخش آرامش درونی و روانی وآرامش بیرونی تقسیم کرده اند که عمده تمرکز قسمت بیرونی بر روابط خانوادگی، اجتماعی و بطور کلی روابط انسانها است.
دراین نوشتار توجه بیشتری به سمت آرامش رفتاری و بیرونی شده است، آرامشی که در اصل منبع آن خود فرد میباشد اما ارتعاشات و اثرات آن درقالب رفتار فرد بروزمیکند و بوسیله دیگران درک و فهمیده میشود.
ورود به مبحث اصلی
الف- نوع اول پاسخ دهی (واکنشی – سریع وبدون تامل) تیپ شخصیتی A وآرامش رفتاری وبیرونی:
اولین برداشتی که از ترکیب این سه مفهوم به ذهن متبادر میشود به اینگونه است : افراد تیپ A شتاب، عجله و تحکمی که دارند در قالب موارد به اتفاقات سریع وواکنشی پاسخ میدهند وچون این پاسخها بدون تدبیر واندیشه است آنها را ازتمانینه و آرام محروم میکند و لذا آنها درروابط خانوادگی و اجتماعی جزو افرادی تند خو و پرخاشگر به شمار می آیند.
باید دانست این یک اظهارنظرکلی است و همیشه و همه جا مصداق ندارد مسلما ” افراد تیپ A بخاطر کمال گرایی از پاسخ های پیش بینی کننده و حتی خلاقانه هم استفاده می کنند ودراین موارد معقول به نظر می رسند.
اما درذیل ایراد مهم آنها دقیق تر توضیح داده می شود:
افراد با تیپ شخصیتی A در مواجهه با عوامل ایجاد کننده خشم (برای مثال انتظارات برآورده نشده یا برهم ریختن نظم قبلی) عموما سریع و بدون تامل پاسخ های پرخاشگرانه انجام می دهند و دراین موارد آرامش خانواده و اجتماع را برهم میزنند. درواقع از همین روست که بیشترازافراد تیپ B مستعد فشارخون بالا وبیماری های قلبی عروقی و تنفسی مثل آسم هستند.
راه های مقابله و درمان :
به اصطلاح تا تنورداغ است باید نان را چسباند ، لذا درهمین قسمت بطور خلاصه از درمان و مواجهه سخن می گوییم .
یک قاعده کلی دردرمان وجود دارد که میتوان آن را ” نوازش صادقانه خویشتن ” نامید بدین معنی که اگر خودت را دوست داری ایرادت را بپذیرآن را انکار نکن و یا به دیگران نسبت نده و درپی درمانش باش .
درصورتی که چنین حالتی درفرد تیپ A وجود داشته باشد و حتما دارد به سمت درمان پیش خواهد رفت.
شیوه نخست : درس گرفتن از تجارت گذشته
شاید موثرترین شیوه درمان ، مرور ضررهایی است که در گذشته ازرفتارهای واکنشی خود داشته است یادآوری آنها مانع از تکرارشان درموقعیت های مشابه خواهد شد. بهترآن است که با یادآوری به این سوال هم پاسخ دهد که بهتربود چه می کردم ؟
شیوه دوم : ایستگاه های تذکر
قراردادن کلمات وعباراتی به شکل خود گویه های قدرتمند که درشرایط خاص به شکل ایستگاه های تذکرعمل کند و مانع از رفتار بدون تامل شود عباراتی نظیر: آرام باش – اول صبر- شمردن از 5 تا 1 –است ومانند آن که مسلما به کار گیری خلاقیت فردی نتیجه کاررا بهترخواهد کرد.
شیوه سوم : استفاده از همه روش هایی که جهت مدیریت خشم پیشنهاد میشود ، نظیر تغییر محل و موقعیت هنگام بروز خشم – نوشیدن آب – تغییر مسیر فکر ومانند آن .
دراینجا قسمت اول مبحث اصلی که تلاقی سه مفهوم رفتار واکنشی تیپ شخصیتی A و آرامش بعد را به اتمام می رسانیم
ب - پاسخ های پیش بینی کننده و با تاخیر زیاد تیپ شخصیتی B و آرامش :
اولین برداشتی که از ترکیب این سه مفهوم به ذهن متبادر می شود اینگونه خواهد بود:
افراد تیپ B به خاطرآنکه بیشترذهنی و احساسی هستند تا عملی و رفتاری درمواجهه با اتفاقات و پدیده ها اغلب به پیش بینی و سبک و سنگین کردن شرایط می پردازند و لذا دیرتراز زمان مقتضی پاسخ می دهند و بخاطرگذشت فرصت و زمان مناسب همیشه درافسوس وعذاب وجدان هستند و این عامل آنها را از آرامش درخانواده و اجتماع دور می سازد.
باید گفت این برداشتی است کلی اما گاهی مواقع واقعا مصداق دارد افراد تیپ B خیلی ازموقعیت های مناسب خود را بخاطر تصمیم گیری های کم شتاب و طولانی از دست میدهند و بیشتردچار حس پشیمانی و عدم رضایت ازخود هستند که این احساس ها دشمن آرامش آنهاست و اعتماد به نفس شان را هم متزلزل می کند و آنها را به سمت هیچ کارنکردن و شروع نکردن و پایان ندادن به امورناتمام سوق می دهد.
راه چاره و درمان :
دوباره اصل نوازش صادقانه ی خود را بخاطربیاورید . اگرخودت را دوست داری ایرادت را بپذیرآن را انکارنکن وبه دیگران نسبت نده و حالا به سمت درمان پیش برو (هرچند رسیدن به این مرحله خود درمان است).
برای این گونه افراد روش های عمده و اساسی زیرپیشنهاد می شود:
شیوه نخست : تقویت اعتماد به نفس
همه راه های افزایش اعتماده به نفس برای کمک به افراد با تیپ شخصیتی B مفید و کارسازاست . بخشی ازذهن که به آن ضد ذهن گفته می شود (درمباحث بعدی بیشترآن را خواهیم شناخت) دراینگونه افراد خیلی فعال است و مدام شکست ها و مشکلات قبلی شان را به خاطر آنان می آورد ازاین رو بالا بردن اعتماد به نفس و استفاده ازتجارت تلخ گذشته برای طراحی راه های جدید موفقیت برایشان بسیار سودمند است. یادآوری موفقیت های که هرچند کوچک اما واقعی بوده هم میتواند دراین مسیر به کمک آنها بیاید.
شیوه دوم : ایستگاه تشویق
ازآنجایی که لذت برای این افراد تعریف و جایگاه خاصی دارد تکه تکه کردن مسیررسیدن به هدف ها و قراردادن تشویق و تایید برای کارانجام شده خیلی به آنها لذت می دهد وادامه راه را هموارمی سازد . شاید جملات بالا شما را به یاد شیوه های تربیت کودکان بیاندازد اما فراموش نکنید کودک طبیعی درون افراد تیپ B همچنان فعال و زنده و اثرگذاراست و نیازمند تایید و تشویق ، بطورتخصصی تراین شیوه را نوازش خود نیز می نامند وقتی کاری درست به اتمام می رسد یا یک مرحله ازآن اجرا می شود این افراد لازم است خود را به اندازه ای که لازم است تشویق کنند تا شارژ و تقویت روانی ادامه کاررا آسانتر نماید.
شیوه سوم: حمایت افراد مهم زندگی
غالبا شروع کارازادامه آن سخت تراست . افراد تیپ B به خاطرتاخیردرشروع کار و افتادن در دام پیشبینی های فرسایشی ، درشروع کار مشکلات بیشتری دارند (هرچند این مشکل دراتمام کارهای شروع شده هم زیاد دیده میشود) لذا درصورتی که افراد اثرگذاردرزندگی آنها ، مشاوره های حمایتی خود را اعمال کنند کار برای این عده آسانترخواهد شد. البته چون افراد تیپ B مردم دار و در روابط خانوادگی و اجتماعی خونگرم و مهربان هستند عموما از این حمایت ها راحت تر برخوردار میشوند.
گفته پایانی
چنانچه از این نوشتار برمی آید مبحث پیرامون آرامش دو تیپ شخصیتی A و B وبررسی سایر پاسخ های آنها نیاز به گفتگویی طولانی تر دارد که به هرحال به همین مقداربسنده می کنیم . امید است برای خواننده تلنگرکوچکی برای مطالعه وسیع تردراین باب بوده باشد.
منابع:
- سلسه مباحث مهارتهای زندگی 1386
- سایت ویکی پدیا
با سلام خدمت استاد گرامی
باگذراندن دوره های اموزش در کلاس شما ،احساساتم مثل سابق باعث ترسم نمیشه وزودتر از انها عبور میکنم متوجه شدم شاید نتوانم احساسم رو بلافاصله تغییر دهم اما میتونم رفتارهام رو تغییر دهم
حسم این بود، که باترک موقعیت ومحل ، بیشتر به طرف مقابلم کمک میکنم تا از دستم درامان بماند ،اما خودم مدام مسئله را در ذهنم تکرار وبازسازی میکردم .تغییر مسیر فکر، کمک بهتری به من کرد چون باعث میشد حواسم پرت شودانگارکم کم شیوه رفتاری میشه و دردراز مدت خلق وخو تغییر میکند
این شیوه منجر به ارامش احساسی میشود یا خیر؟
ممنون از مطالب ارزنده شما ??
سلام دوست عزیزم ،روش مقابله ای شما بسیار مناسب وکاراست.فقط لطفا به پیشایندهای رفتارهم توجه ودقت کنید یعنی بطورمعمول چه عواملی باعث ایجادتنش بین شما واطرافیانتان میشودحتما دراین بررسی به احساسهای خودتان دقت کنید
مطمئن باشید کاوش وردیابی احساس هاچه قبل از وقوع یک اتفاق وچه بعد از ان بهترین روش برای مدیریت احساس است .
سلام
با تشکر از پاسخگویی و راهنمایی شما ?
با سلام و تشکر از مطالب مفیدتان
مشکلی که بیشتر گریبانگیر شخص خودم میباشد اینست که در مواجهه با تحریکات بیرونی بیشتر تلفیقی از دو شخصیت A و B هستم که این مرا جهت برخورد صحیح دچار مشکل میکند اگر چه خلقیاتم از نوع B است.
درمجموع تعریف شخصیت و درک نوع مشکل در روابط برای من بسیار پیچیده است.
سپاس
دوست و استاد گرامی و عزیزم
جملاتی کلیدی از آموزه های شما همیشه در ذهنم باقیست و سعی میکنم در زندگیم آنها را مدنظر داشته باشم…. من جمله:” میل من، حق من نیست”
خیلی ممنونم بسیار عالی و خوب
همیشه تیپ های شخصیتی A و B برای من جالب بوده و همانطور که گفته شد با توجه به اینکه تیپ B هستم اغلب پاسخ های تاخیری دارم
سلام بسیار نکات جالبی بودند خیلی در زندگی کاربرد دارد ممنون
سلام خیلی جالب بود
نظر دهید