رشد هيجاني کودک

دکتر سمانه نیک خواه
دکتر سمانه نیک خواه

رشد هيجاني-اجتماعي در نوباوگي و نوپايي(2سال اول زندگي)

بحث ما با نظریه روانی اجتماعی اریکسون آغاز می شود که تصویری کلی از رشد شخصیت در مدت نوباوگی و نوپایی در اختیار می‌گذارد و بعد به عواملی می پردازیم که به این تغییرات کمک می کنند.

نظريه اريكسون درباره شخصيت نوباوه وكودك نوپا:

سال اول زندگی به احساس اعتماد و دوساله بعدی به حس خودمختاری می‌انجامد نگرش های اولیه که رشد روانی سالم را در طول عمر پایه ریزی می کند.

اعتماد در برابر بی اعتمادی بنیادی

اریکسون برای کیفیت رفتار والدین و یا مراقبان در دو سال اول زندگي اهمیت زیادی قائل است. مادری که از رشد فرزندش حمایت می کند، ناراحتی او را تقلیل می دهد. برای مثال، او فرزند خود را هنگام تغذیه در آغوش می‌گیرد صبورانه منتظر می‌ماند تا شیر کافی بخورد.

 اریکسون تصدیق کرد که هیچ مادری نمی تواند به طور کامل نیازهای فرزندش را برآورده سازد. عوامل متعددی بر پاسخ‌دهی مادر تاثیر می‌گذارند: احساس خشنودی، شرایط موجود زندگی و شیوه های فرزند پروری که از لحاظ فرهنگی ارزشمند هستند. اما وقتی پرستاری دلسوزانه و محبت آمیز باشد، اعتماد شکل خواهد گرفت.

نوباوه خوشبین انتظار دارد که دنیا خوب و ارضا کننده باشد. بنابراین با اطمینان کامل به خود جرأت می دهد و آن را کاوش می کند. بچه بدبین نمی تواند روی مهربانی و دلسوزی دیگران حساب کند. بنابراین، با کناره گیری از افراد و شرایط پیرامونش، است از خود محافظت می کند

خودمختاري در برابر شرم و ترديد

در این دوره گفتن کلماتی مثل ((نه)) و ((خودم  آن را انجام می دهم))، نشان می‌دهد که كودكان وارد دوره نوشکفته خودمداری شده اند. کودکان نوپا می خواهند نه تنها در مورد توالت رفتن، بلکه در مورد سایر موقعیت ها نیز خودشان تصمیم بگیرند. تعارض مهم این مرحله، خودمختاری در برابر شرم و تردید، در صورتی به نحو مطلوب حل می شود که والدین رهنمود و انتخاب‌های معقولی را برای کودکان فراهم کنند. یک کودک ۲ ساله  متکی به خود و خاطرجمع، نه تنها به استفاده از توالت، بلکه به غذا خوردن با قاشق و کمک کردن به جمع آوری اسباب‌بازی‌ها ترغیب می‌شود. وقتی که او نمی‌تواند این مهارت های تازه را درست انجام دهد پدر و مادرش از او انتقاد نمی‌کنند.

 آنها با شکیبایی و دفاع از استقلال او را با وی برخورد می‌کنند. برای مثال قبل از اینکه آنها را به سوپرمارکتی ببرند ۵ دقیقه وقت اضافی به او می‌دهند تا بازی خود را تمام کند و صبورانه منتظر می‌مانند تا او زیپ ژاکت خود را ببندد.

 طبق نظریه اریکسون والدینی که در آموزش استفاده از توالت بیش کنترل کننده یا کم کنترل کننده است، احتمالاً در سایر جنبه های زندگی کودک نیز همین طور است. نتیجه آن، کودکی است که احساس شرمندگی می کند و نسبت به توانایی خود در کنترل کردن تکانه هایش و عمل کردن ماهرانه، دچار تردید می‌شود.

  بزرگسالانی که در برقراری روابط صمیمی با دیگران مشکل دارند، که بیش از حد به دیگران وابسته هستند، یا همواره نسبت به توانایی خود برای برخورد با چالش های جدید تردید دارند،

 کسانی هستند که در دوران نوباوگی و نوپایی نتوانستند بر تکالیف اعتماد و خودمختاری کاملا مسلط شوند.

رشد هيجاني در دوسال اول زندگي

آیا نوباوگان با توانایی ابراز هیجان های اصلی به دنیا می‌آیند؟ هیجان هایی که بتوان آنها را مستقیماً از جلوه‌های صورت تشخیص داد. مانند: شادی، علاقه، تعجب، ترس، خشم، غم و نفرت. اغلب پژوهشگران قبول دارند که تقریباً نشانه‌های همه این هیجان ها در اوایل نوباوگی وجود دارد. این هیجان ها به مرور زمان، نشانه های کاملاً سازمان یافته‌ای می‌شوند.

شادی: شادی ابتدا به صورت لبخند های نشاط آور و بعداً به صورت خنده های پرشور به جنبه های متعدد رشد کمک می‌کند. نوباوگان زمانی که مهارت های تازه ای کسب می کنند، لبخند می زنند و می خندند و به این طریق خوشحالی خود را از تسلط جسمانی و شناختی ابراز می کنند. لبخند، والدین را نیز ترغیب می‌کند که با محبت و تحریک کننده باشند، و از این رو کودک به دفعات بیشتری لبخند می زند. شادی، والدین و نوباوه را به رابطه صمیمی و حمایت‌کننده، متعهد می‌کند.

خشم  و ترس: نوزادان به انواع تجربه های ناخوشایند از جمله گرسنگی، اقدامات پزشکی دردناک، تغییرات در دمای بدن و تحریک خیلی کم یا خیلی زیاد  واکنش نشان می‌دهند. در ۲ ماه اول جلوه های زودگذر خشم هنگام گریه کردن نوزادان نمایان میشود. ممكن است بچه‌های بزرگتر نیز به انواع موقعیت ها با خشم واکنش نشان می دهند. ترس نیز مانند خشم در نیمه دوم سال اول نمایان می‌شود.

نوباوگان بزرگ تر معمولاً قبل از بازی با یک اسباب‌بازی جدید تردید نشان می‌دهند. نوباوگاني که سینه خیز می روند، ترس از ارتفاع را نشان می دهند. اما رایج ترین جلوه ترس، ترسی است که نوباوگان به بزرگسالان ناآشنا نشان می دهند و اضطراب غریبه نام دارد. بسیاری از نوباوگان و کودکان نوپا از غریبه‌ها بیمناک هستند. هرچند که این واکنش همیشه روی نمی‌دهد. اضطراب غریبه به چند عامل بستگی دارد: سرشت نوباوه، برخی بچه‌ها به طور کلی ترسوتر هستند. تجربه‌های گذشته با غریبه ها و موقعیتی که بچه و غریبه با هم مواجه می‌شوند.

منبع: روانشناسي رشد جلد اول تاليف: لورابرگ ترجمه: يحيي سيد محمدي

دكتر سمانه نيكخواه

نظر دهید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.

این مطلب را به دوستان خود به اشتراک بگذارید

خواننده گرامی

آیا می دانستید بسیاری از مشکلات شخصی و گروهی با کمک گرفتن از مشاوران منخصص به راحتی قابل حل می باشد.

دیر اقدام نکنید

به راحتی با کارشناسان ما در تماس باشید تا شما را برای انتخاب مشاور راهنمایی نمایند.
اینجا کلیک نمایید
لیست محتوا