متن اصلی یک گزارش (مقاله) پژوهشی
متن اصلی یک گزارش پژوهشی دست کم دارای چهار بخش است: مقدمه، روش، نتایج و بحث. در برخی موارد دو بخش آخر در هم ادغام می‌شود و تحت یک عنوان نتایج و بحث ارائه می‌شود.
چکیده
چکیده خلاصه‌ای کوتاه و موجز از محتوای (متن اصلی) مقاله می‌باشد و بررسی سریع مقاله را امکان پذیر می‌سازد. چکیده قابلیت ارسال به مراکز اسناد و اطلاعات علمی را دارد و به عنوان عضوی از مجموعه چکیده‌ها تلقی می‌شود. به عبارتی می‌توان گفت مهمترین بخش یک مقاله چکیده است.
خصوصیات مهم چکیده
در تدوین چکیده باید دقت کرد که هدف و محتوای مقاله را به درستی بیان کند و از اطلاعاتی که در متن نیست اجتنا ب شود. چنانچه توسعه و تکرار پژوهشهای قبلی است نام نویسنده و سال انتشار حتماً ذکر شود. برای تأیید درستی چکیده مفاد آن با عنوان پایه بررسی مقایسه شود.
محتوای چکیده بیانگر باشد و حروف اختصاری با صراحت بیان شود. در نوشتن چکیده از نقل قول کردن پرهیز شده و گفته‌های دیگران بازگو گردند. اسامی مؤلفان و سال انتشار اثر در محتوای چکیده نوشته شود. کاملأ مختصر و اختصاصی بیان گردد به طوریکه جمله‌ها کوتاه بوده و هر جمله آگاهی بخش باشد. در فارسی معمولأ چکیده 180 کلمه است. تنها چهار یا پنج مفهوم یا نتیجه‌گیری را در چکیده بیان می‌کنند. افعال لازم بدن ضمایر شخصی (مانند: من، ما و …) در نوشته به‌کار می‌رود.
چکیده بدون ارزشیابی و فقط به صورت گزارش، بدون شرح، روشن و جدی نوشته می‌شود. در نوشتن به جای اسم فعل به کار رفته و به جای فاعل فعل به کار می‌رود. برای تدوین یافته‌ها و نتایج پژوهش زمان حال به کار می‌رود و برای اجرا و دستکاری از زمان گذشته استفاده می‌شود. در ضمن به جای اول شخص، سوم شخص به کار رود.
مقدمه
هر گزارش پژوهشی با “مقدمه” شروع می‌شود، مقدمه در ابتدا وسیع و گسترده است و در انتها محدود و فشرده می‌باشد. بدین معنی که با معرفی حوزه کلی یک مسئله آغاز و به تدریج از طریق بیان نتایج کارهای پیشین انجام شده که به یک مسئله خاص ارتباط دارد، دامنه آن تنگتر شده و در نهایت به بررسی رابطه بین متغیرهای مورد مطالعه منجر می‌شود.
روش
هدف اصلی بخش “روش” در یک گزارش پژوهشی آن است که چگونگی انجام پژوهش را به طور دقیق بیان کند. این بخش باید ویژگی ملاک “تجدید و تکرار” را نشان دهد، به طوری که اگر پژوهشگر دیگری بخش روش را مطالعه کند باید بتواند پژوهش را درک کرده و آن را تکرار کند. بیان چگونگی اجرای یک مطالعه از این لحاظ ضرورت دارد که خواننده بتواند درستی، دقت، مناسبت و کفایت آن را ارزشیابی کند. بنابراین در این بخش از گزارش لازم است آزمودنی‌ها ابزارهای پژوهش، طرح پژوهش، روش اجرای پژوهش و روش تحلیل داده‌ها عرضه شود.
نتایج(یافته‌ها) و بحث
بخش “نتایج” مبتنی بر ترتیب منطقی پرسش‌ها و فرضیه‌هاست. ترتیب یافته‌ها براساس زمان وقوع رویدادها، اهمیت متغیرهای مورد مطالعه و یا برحسب اهمیت یافته‌ها صورت می‌گیرد. این بخش پایه و اساس تفسیر، نتیجه‌گیری و پیشنهادها در پژوهش می‌باشد.