رشد بدن
کودکان هر سال به طور متوسط ۲ کیلو و ۳۰۰ گرم وزن کسب میکنند و قد آنها ۵ تا ۸ سانتیمتر افزایش می یابد. در پنج سالگی کودک نوپای سنگین، پاچنبری و شکم گنده به کودک ترکه ای شکم پهن و پا بلند تبدیل میشود. به طوری که تناسب بدن شبیه بزرگسالی است در نتیجه حالت و تعادل بدن بهتر می شود، این تغییرات به بهبود هماهنگی حرکت، کمک میکند. قد کودک بر اساس وضعیت ژنتیکی او مشخص میشود. همچنان که کودک دوران خردسالی را پشت سر میگذارد از لحاظ جسمانی فعال تر و قوی تر می شود. بنابراین شما باید فرصت و امکان فعالیت های مستقل تری را برایش در نظر بگیرید. در این شرایط تغییرات ظریف و حساس دیگری در فرزند شما به وجود میآید از جمله این که میتواند مداد را به درستی در دست خود بگیرد.
تشویق به فعالیت های جسمانی
ورزش و نرمش منظم بزرگترین عادت زندگی است و اکنون زمان آن است که با فعالیتهای سازنده آینده فرزند خود را بنا کنید. بنابراین هر کاری انجام بدهید، الگویی برای تمام زندگی اش خواهد بود. این فعالیت ها تاثیر زیادی برای بیماری هایی از قبیل چاقی، پوکی استخوان، دیابت و حتی در برابر بعضی از سرطانها خواهند داشت.
بسیاری از کودکان در این سن اشتياق و علاقه شدیدی به تلویزیون پیدا می کنند، بنابراین، سعی کنید فرزندتان را از برنامههایی که بیشتر محرک و فعال هستند، استفاده کند. شما نیز میتوانید در این نوع فعالیت ها شرکت کنید. برای مثال، شما ممکن است شنا کردن و فوتبال بازی کردن در پارک را دوست داشته باشید، بنابراین سعی کنید با فرزند خود همزمان این فعالیتها را انجام بدهید، تلاش کنید، برنامه منظمی برای رفتن به ورزش تنظیم نمایید. در منزل هم می توانید ورزش را انجام دهید. فقط مهم این است که ساعت و زمان مشخصی را برای ورزش کردن در نظر بگیرید.
تغديه
تغذیه خوب و سالم اساسیترین و مهمترین عامل رشد جسمانی و ذهنی و ایمنی بدن است. شواهد بیشماری وجود دارند که نشان میدهند تغذیه مغذی، از بروز بیماری های قلبی و سایر بیماریها در بزرگسالی جلوگیری میکند. از طرف دیگر چاقی و تغذیه بیش از اندازه افراطی در دوران کودکی باعث بروز مشکلاتی در بزرگسالی می شود. این امر در جوامع غربی کاملاً مشهود است. تغذیه بیش از اندازه مواد چربی باعث میشود، که فرد چاقی غیر عادی داشته باشد و در دوران بزرگسالی عادت های غذایی بدی پیدا کند، که این امر روی سلامتی فرد تأثیر سو خواهد داشت.
کمبود آهن
کمبود آهن در کودکان خردسال بسیار رایج است. کمبود آهن باعث میشود که مشکلاتی مثل: بروز رفتارهای نامناسب، رشد ضعیف، خستگی و عفونت در بعضی از قسمتهای بدن به وجود بیاید. کودکانی که کالری مورد نیاز بدن خود را از طریق شیر و غذاهای نشاسته دار به دست میآورند و خیلی کم از گوشت و سبزیجات استفاده میکنند، در معرض خطر کمبود آهن قرار میگیرند. اگر فرزند شما نحیف و ضعیف و دایم خسته به نظر می رسد، ممکن است مبتلا به کم خونی شده باشد. شما باید این موضوع را با پزشک خانوادگی در میان بگذارید. کم خونی به وسیله آزمایش خون مشخص میشود، کم خونی را میتوان از طریق رنگ ناخن ها و پریدگی رنگ زیر پلک چشم نیز تشخیص داد. در چنین شرایطی معمولاً پزشکان شربت آهن را توصیه میکنند ولی میزان مصرف آن باید از طریق پزشک مشخص شود، زیرا مصرف زیاد آن باعث مسمومیت میشود.
اگر شما دقیقا مطمئن نیستید که او از برنامه غذایی مناسبی استفاده می کند، بهتر است در برنامه غذایی او آمیخته از ویتامینهای مختلف مخصوص کودکان بوده و در ضمن حاوی آهن نیز هستند، استفاده کنید. جذب ویتامین C نیز از اهمیت خاصی برخوردار است. زیرا ویتامین C باعث میشود که آهن به خوبی در بدن جذب شود. آهن در مواد غذایی مثل گوشت قرمز، سبزیجات سبز و حبوبات به وفور یافت میشود. ویتامین C در بسیاری از میوهها سبزیجات مخصوصاً مرکبات، گوجهفرنگی و بعضی از آب میوه ها وجود دارد.
کالری لازم برای رشد سالم
کالری ها میزان انرژی غذاها را مشخص می کند. علاوه بر اینکه کودکان برای بازی و فعالیت نیاز به کالری دارند، برای رشد و نمو خود نیز احتیاج به کالری بیشتری دارند. بزرگسالان برای اینکه بتوانند از نظر جسمانی وضع متعادلی داشته باشند، نیاز به کالری معینی دارند و باید بدانند از چه نوع غذاهایی با چه مقدار کالری استفاده کنند، تا اضافه وزن پیدا نکنند. در کودکان چاق این امر طبیعی است زیرا آنها کالری زیادی را به دست میآورند، بدون این که در اثر فعالیت آن را از بین ببرنند. فرزند خود را تشویق کنید که از خوردن غذاهای کم ارزش خودداری نموده و بیشتر از مواد نشاستهای، میوه جات، سبزیجات و چربی استفاده نماید.
همچنان که فرزند شما رشد مییابد، کالری مورد نیاز او نیز افزایش مییابد. با این حال، شما نباید زیاد در مورد اینکه او دقیقاً چه مقدار کالری و غذا میخورد، نگران باشید. اگر فرزند شما سالم بوده و به اندازه کافی فعالیت و جنبوجوش دارد، او هرچه قدر نیاز داشته باشد غذا خواهد خورد. با این حال شما نیز مراقب باشید که غذای کافی بخورد و به اندازه کافی فعالیت داشته باشد. جدول زیر میزان کالری مورد نیاز روزانه برای دختران و پسران در سنین مختلف را نشان میدهد.
جدول كالري مورد نياز
سن | پسران | دختران |
یک تا چهار سالگی | 1230 | 1165 |
چهار تا شش سالگی | 1715 | 1545 |
هفت تا ده سالگی | 1970 | 1740 |
یازده تا چهارده سالگی | 2220 | 1845 |
پانزده تا هجده سالگی | 2755 | 2110 |
بزرگسالان | 2550 | 1940 |
برای تغذیه سالم و مغذی فرزندتان موارد زیر را در نظر بگیرید:
- کودکان واقعیتها را به خوبی می پذیرند، بنابراین به او توضیح دهید که اگر تغذیه خوب و درستی داشته باشد، شانس و فرصت خوبی برای شرکت در بازی ها و ورزش های مختلف و دانش آموز زرنگ و ساعی بودن کلاس را خواهد داشت.
- وقتی برای خرید به میوه فروشی و سبزی فروشی می روید، فرزند خود را به همراه ببرید و در آنجا برای او توضیح بدهید، چه چیزی سالم است و چه چیزی مضر و غیر سالم.
- سعی کنید او را در تنظیم برنامه غذایی متعادل شرکت دهید. این برنامه شامل سبزیجات یک نوع منبع پروتئین یک منبع کربوهیدرات ها خواهد بود.
- فرزند خود را در تهیه و پخت غذا دخالت دهید، و از او بخواهید بعضی از سبزیجات را خرد کند. یا سالاد را تهیه نماید. از فرزند خود سوالات مختلفی در مورد مواد غذایی از قبیل چگونگی پخت غذا بپرسید.
- اگر فرزند شما علاقه زیادی به غذاهای غیر مغذی و فانتزی داشته باشد. سعی کنید از دوستان او که می دانید غذای خوب و سالم را مصرف می کنند، دعوت کنید. تا او با دیدن آنها رغبت بیشتری به خوردن غذاهای سالم نشان دهد .این روش به مراتب بهتر و موثرتر از آن است که مستقیم او را وادار به مصرف غذای سالم و مغذی کنید.
- همیشه مواظب رفتار و غذا خوردن فرزند خود باشید، تا از مواد غذایی ناسالم و غیر مفید استفاده نکند. غذاهای غیر مفید و ناسالم همیشه باعث گمراهی و سوء تغذیه کودکان میشود.
- به فرزند خود انواع مختلف غذاها و روشهای پخت آن ها را توضیح دهید. وقتی از غذاهای مختلف استفاده می کنید، سعی کنید مزه و طعم آن را بهتر و لذیذتر توصیف کنید.
- چنانچه فرزند شما آنچه را که در بشقاب خود دارد نمی خورد یا تمام نمی کند با او جر و بحث نکنید. زیرا همین کار باعث بدتر و وخیم تر شدن اوضاع می شود. مسئله حائز اهمیت این است که هیچ وقت برای فرزند خود غذای جداگانه نپذیرد. زیرا این امر منجر به پختن چند نوع غذا برای هریک از اعضای خانواده میشود. حتی باعث میشود که فرزند شما بیش از پیش برخورد کند و داد و فریاد راه بیاندازد و شما بیش از اندازه تحت فشار کاری قرار بگیرید.
منابع
- رفتار با كودكان و نوجوانان. نويسندگان: كارول كوپر، كلير هالسي، سو لورنت و كارن ساليوان. مترجم: سياوش جمالفر
- روانشناسي رشد(از لقاح تا كودكي). نويسنده:لورا اي. برك. مترجم: يحيي سيد محمدي
- روليان شناسي رشد. نويسنده: شلدون وايت،ليلاند اشنات و نانسي بيلي. مترجم: نورالدين رحمانيان