دمانس در اثر آسیب یا از بین رفتن سلولهای عصبی و اتصالات آنها در مغز ایجاد می‌شود. زوال عقل می‌تواند با توجه به ناحیه ای از مغز که آسیب دیده‌است، به طور متفاوتی بر روی افراد تأثیر بگذارد و علائم مختلفی ایجاد کند. زوال عقل اغلب بر اساس اتفاقی که در مغز افتاده، مانند پروتئین یا پروتئین های رسوب داده شده در مغز و یا بر اساس بخشی از مغز که آسسیب دیده‌است تقسیم‌بندی و نام‌گذاری می‌شود.
در واقع برخی از بیماری‌ها زوال عقل نیستند ولی زوال عقل به نظر می‌رسند، این اتفاق ممکن است در اثر واکنش به داروها یا کمبود ویتامین ایجاد شود. در کل حدود 70 بیماری و جراحت است که می‌تواند باعث بروز زوال عقل شود. شایع‌ترین بیماری زوال عقل در ایران، بیماری آلزایمر است. بعد از سن 65 سالگی خطر ابتلا به این بیماری به میزان قابل توجهی بالا می‌رود.
علائم شایع زوال عقل
در زوال عقل ، حافظه ، زبان و سایر توانایی های مرتبط با عقل ما، آنچه در زبان تخصصی، توانایی های شناختی نامیده می شود، رو به زوال می رود. اما زوال عقل به طرق دیگر نیز بر فرد مبتلا تأثیر می گذارد. علاوه بر علائم شناختی ، ممکن است تعدادی از علائم دیگر نیز وجود داشته باشند که در طول دوره بیماری کم و بیش شایع هستند.
- علائم روانپزشکی
- علائم رفتاری
- علائم جسمی
هر یک از این علائم، بسیار گسترده و قابل بحث و بررسی است.
اقدامات پیشگیرانه برای زوال عقل
اقدامات پیشگیرانه برای کاهش خطر ابتلا به زوال عقل بسیار مهم است. برخی از عوامل خطرزا مانند سن یا حساسیت ژنتیکی قابل تغییر یا کنترل نیستند، اما فاکتورهای زیادی وجود دارد که احتمال ابتلا به زوال عقل را افزایش می‌دهد. این عوامل عبارتند از: مصرف مواد مخدر یا الکل، عوامل قلبی عروقی مانند کلسترول بالا، فشار خون بالا، دیابت، بیماری قلبی، سکته مغزی، تصلب شرایین، فشار خون بالا یا چاقی، سیگار کشیدن، مسائل بهداشت روان مانند افسردگی، سطح بالای استروژن در زنان، ضربه خوردن به سر
به وسیله تغییر در شیوه زندگی و اقدامات پیشگیرانه می‌توان خطر ابتلا به زوال عقل را کاهش داد. تحقیقات نشان می‌دهد که ممکن است موارد زیر برای کاهش امکان ابتلا به زوال عقل مفید باشند.
- از نظر جسمی فعال باشید.
- از نظر اجتماعی فعال باشید.
- فعالیت های محرک ذهنی انجام دهید، زبان بیاموزید یا ادامه تحصیل دهید.
- سیگار را ترک کنید .
رژیم غذایی سالم داشته باشید. تحقیقات نشان داده است که رژیم غذایی مدیترانه‌ای که سرشار از ماهی، آجیل، غلات سبوس‌دار و غذاهای گیاهی، می‌تواند برای پیشگیری از زوال عقل مفیدترین رژیم غذایی باشد.
به طور كلی عوامل به وجود آورنده‌ی بیماری های قلبی عروقی مانند دیابت ، كلسترول بالا یا فشار خون بالا را مدیریت كنید.
این اقدامات فقط برای افرادی نیست که می‌خواهند از زوال عقل جلوگیری کنند. این تغییرات سبک زندگی، حتی برای کسانی که زوال عقل دارند نیز مفید است، زیرا تغییرات مثبت می‌تواند پیشرفت زوال عقل را آهسته کند.
ممکن است فکر کنید از آنجا که زوال عقل قابل درمان نیست، مراجعه به پزشک هیچ معنی ندارد. با این حال، تشخیص و درمان به موقع زوال عقل، مانند سایر بیماری‌ها، بسیار مهم است.
تست کوتاه برای بررسی وضعیت ذهنی (MMSE-SR )
این تست توسط گروهی از محققان سوئدی با همکاری یک انجمن سوئدی که در زمینه بیماریهای شناختی فعالیت دارد ساخته شده است. تست زوال عقل MMSE-SR هم اکنون در بیمارستان‌های سوئد اجرا می‌گردد. پزشکان متخصص از نتایج این آزمون در جهت پیشگیری و درمان افراد استفاده می‌کنند. این تست ابزار خوبی برای نظارت بر رشد شناختی بیمار در طول زمان نیز هست.
MMSE-SR ، یک تست بنیادی و مغزی است که همراه با آزمایش‌های دیگر، اطلاعات ارزشمندی در اختیار متخصصان قرار می‌دهد. این تست دارای 20 سؤال است که به صورت حضوری و انحصاری در مرکز مشاوره مهستا اجرا می‌گردد.
MMSE-SR ، یک آزمون ساده است که برآورد تقریبی از توانایی‌های شناختی (حافظه، یادگیری، توانایی شناسایی محیط و غیره) را ارائه می دهد. از فرد خواسته می شود که به سؤالات پاسخ دهد، شکل های ساده بکشد و چند کلمه را همانطور که آزمون‌گیرنده می‌گوید تکرار کند. کلاً 30 امتیاز به عنوان حداکثر نمره ذکر شده است.
- نمره‌گذاری تقریبی برای بیان میزان زوال عقل از طریق نمرات تست MMSE-SR عبارت است از:
- شروع زوال عقل خفیف: 29 – 26
- زوال عقل خفیف: 25 – 20
- زوال عقل متوسط: 19 – 10
- زوال عقل شدید: 9 – 0
البته اختلال در وضعیت عمومی، مشکلات زبانی و اختلال در شنوایی برخی از عواملی هستند که می توانند نتیجه تست را مختل و بی‌اعتبار کنند.
مزایای تشخیص زود هنگام دمانس(زوال عقل)
*می‌توانید برای زندگی آینده خود آماده شوید.
در صورت تشخیص زودهنگام زوال عقل، در حالی که علائم خفیف هستند، بیمار و اعضای خانواده وی، با درک بهتر زوال عقل و بحث در مورد بیماری، می‌توانند برای زندگی آینده خود آماده شوند.
*برخی از انواع زوال عقل برگشت پذیر و یا موقتی هستند.
از آنجا که برخی از بیماری ها که باعث زوال عقل می‌شوند با درمان زودرس بهبود می‌یابند، مهم است که برای تشخیص مشکل ایجاد کننده زوال عقل، زودتر به پزشک مراجعه کنید.
*ممکن است سرعت پیشرفت زوال عقل کاهش یابد.
پیشرفت زوال عقل می‌تواند با استفاده از دارو و سایر اقدامات درمانی در مراحل اولیه و با مراقبت‌های مناسب حساس به تأخیر بیفتد.
منیژه داوری بینا: روانسنج مرکز مشاوره مهستا
شماره پروانه اشتغال 3357
منابع
https://www.dementia.org/treatment
https://www.demenscentrum.se/Fakta-om-demens/Demenssjukdomarna