امروزه پیشرفت تکنولوژی ، پیچیدگی و دگرگونی های جدید در دنیای کار ، تقاضا های روزافزون برای ورود به مشاغلی که نیازمند کسب دانش ، استعداد و تفاوت های فردی هستند . موجب ایجاد مشکلاتی در شناخت و هدایت استعدادها ، شناسایی رغبت های شغلی و تصمیم گیری در خصوص انتخاب شغل شده است . این در حالی است . که انتخاب شغل یکی از مهم ترین و سرنوشت ساز ترین تصمیمات در زندگی هر فرد می باشد .
در حقیقت شناسایی رغبت های شغلی مربوط به یک سن خاص یا یک دوره تحصیلی خاص نیست . بلکه به تدریج متناسب با سن و رشد ویژگی های شناختی افراد تکامل پیدا می کند . بدین ترتیب افراد می توانند ، به بلوغ رسیده علایق ، استعدادها ، نقاط قوت و نقاط ضعف خود را بشناسند . و با تصویری درست از شناخت خود بر اساس نیازهای جامعه نسبت به انتخاب شغل اقدام کنند .
اهمیت شناسایی رغبت های شغلی
مطالعات گوناگون نشان داده اند ؛ علائق و رغبت های شغلی نقش مهمی در انتخاب رشته تحصیلی و انتخاب شغل افراد دارند . و این علائق و رغبت ها هستند . که میزان رضایت و موفقیت فرد را در یک فعالیت یا شغل خاص پیش بینی می کند .
یکی از بزرگترین مشکلات در زندگی افراد این است . که در مسیری قرار بگیرند . و یا در جایی کار کنند . که دوستش ندارند . و آنها را از علائق و استعدادهایشان دور کرده است . زمانی که فرد در شغل مورد علاقه اش فعالیت نمی کند . باعث می شود ، وقت و انرژی کمتری را برای انجام دادن وظایف شغلی خود صرف کرده که این موضوع منجر به عدم رضایت شغلی و پایین آمدن عملکرد شغلی فرد شده . و بر عملکرد کلی سیستم تاثیر منفی می گذارد . بنابراین شناسایی رغبت های شغلی با توجه به اهمیت آن در موفقیت های شغلی امری بسیار مهم است . که باید مورد توجه قرار گیرد .
همچنین شناسایی رغبت های شغلی و علائق دانش آموزان یکی از عوامل بسیار مهم در فرایند یادگیری دانش آموزان است . که در پیشرفت تحصیلی آن ها بسیار تاثیر گذار است . و عدم شناسایی علائق موجب ایجاد دودلی در انتخاب رشته تحصیلی و عدم علاقه به ادامه تحصیل می شود .
تاثیر استعداد
استعداد یک توانایی بالقوه و قابلیت های فردی است .که موجب ایجاد شایستگی در فرد در انجام آن فعالیت می شود . شناسایی استعداد افراد از عوامل مهم در به کارگیری موفقیت است . در حالی که بسیاری افراد بر این باور هستند . که داشتن نمره خوب در یک درس نشان از استعداد دانش آموز در آن زمینه است . تحقیقات نشان داده اند ؛ داشتن نمرات خوب در یک درس ملاک مناسبی برای وجود استعداد در آن زمینه نیست . و امکان دارد عوامل دیگری در آن نمره خوب موثر بوده باشد . همچنین عواملی مانند کم کاری دانش آموزان ، بی انگیزگی ، مشکلات عاطفی ، ناسازگاری و …… می توانند مانع از شناسایی استعدادها و قابلیت های دانش آموزان در نظام آموزشی شود .
مدل های گوناگونی وجود دارند . که در زمینه شناسایی رغبت های شغلی و چگونگی سازماندهی علائق درون فرد را توصیف کرده است . و در نهایت به انتخاب های درست تر افراد کمک می کند . که از این میان می توان به مدل کروی تریسی ، مدل هالند اشاره کرد . به عنوان مثال آزمون رغبت سنج شغلی شخصیتی هالند برای سنجش استعدادها نوجوانان و جوانان کاربرد بسیار دارد .لازم به ذکر است . تحلیل این آزمون ها باید توسط مشاورین انجام گیرد . تا اجرای یک تست بتواند ، به شناخت صحیح افراد کمک کند .
در آخر
به طور کلی ، شناسایی رغبت های شغلی نشان می‌دهند. که فرد دوست دارد یا ترجیح می‌دهد . در کدام شغل متناسب با علایق و استعدادهایش بر اساس نیازهای شغلی جامعه به فعالیت بپردازد. عموما علاقه های شغلی در اوائل دوره نوجوانی شکل می گیرد . در این میان والدین می توانند ؛ نقش مهمی در شناسایی رغبت های شغلی فرزندان توسط مشاوران متخصص داشته باشند . بررسی رغبت‌های شغلی توسط مشاوران متخصص در این زمینه و مشاوره‌های حرفه ای برای ، دانش آموزان ، دانشجویان و کسانی که درصدد انتخاب شغل مناسب استعداد ها و توانایی های فردی خود هستند مورد استفاده قرار می‌گیرد . و تاثیر مهمی در انتخاب شغل مورد علاقه ، رضایت شغلی و موفقیت آنها دارد .