رشد خلاقیت

به نظر می‌رسد خلاقیت خیلی مهم است، برای زندگی بهتر در دنیای امروز باید خلاق باشیم و سعی کنیم فرزندان و دانش آموزان‌مان را خلاق تربیت کنیم.

در این زمینه سئوالاتی به این شکل به ذهن خواهد رسید:

-خلاقیت چیست؟

-عوامل و موانع خلاقیت چه چیزهایی هستند؟

-خلاقیت در چه محیطی بهتر رشد می‌کند؟

-افراد خلاق چه ویژگی‌هایی دارند؟

برای دریافت پاسخ سئوالات بالا با این بحث همراه باشید.

مرکز مشاوره مهستا همواره تلاش خود را بر رضایت و کیفیت خدمات مشاوره متمرکز داشته ، بدین منظور جهت رفاه حال شما عزیزان راه های مختلفی برای ارتباط با مشاوران مجموعه در نظر گرفته است، برای ارتباط با مشاوران می توانید از طریق فرم زیرو یا فرم موجود در صفحه ثبت درخواست مشاوره و یا با شماره های مستقیم زیر با ما در تماس باشید .

• 02122308339
• 02122305827

تعاریف خلاقیت

تعاریف با توجه به سه نظریه بیان می‌شوند.

-خلاقیت: نوعی حل مسئله است (گانیه، 1985).

-همان تفکر واگرا است (گیلفورد،1950).

-هر اثر نو و ارزشمندی است  که ازطریق اکتشاف حاصل شده باشد (آمابیل،1990).

-توانایی حل مسئله است که فرد ازقبل آن را نیاموخته باشد (وایزبرگ،1995).

ویژگی‌های تفکر واگرا از دیدگاه گیلفورد

-سیالی: ارائه راه حل‌های متعدد در حل مسئله.

-اصالت: تفکر به شیوه ای غیر متداول.

-انعطاف پذیری: توانایی فکر کردن به راه‌های مختلف برای حل مسائل جدید.

 -بسط: توانایی توجه به جزئیات.

 -ترکیب: کنار هم قرار دادن اندیشه‌های نا همخوان.

-تحلیل: شکستن ساختارهای نمادین به عناصر تشکیل دهنده.

-سازمان دادن: تغییر شکل دادن طرح‌ها و کارکردها.

-پیچیدگی: توانایی برخورد کردن با تعدادی اندیشه مختلف به طور هم زمان.

-ازمیان ویژگی‌های بالا 3 ویژگی اول مهم‌تر هستند.

فعالیت‌های مرتبط

سیالی: توانایی تولید هر چه بیشتر ایده‌ها در مورد سئوالات، تکالیف و محرک‌ها.

اصالت: توانایی تولید ایده‌های جدید ومنحصر به فرد در مواجهه با مسائل از طریق بیان چیزهای دست اول و ساختن چیزهای جدید.

انعطاف پذیری: توانایی تولید ایده‌های مختلف برای حل مسائل از طریق تغییر دادن ایده‌های تثبیت شده به وسیله تفکر در مورد کاربرد و داستان‌سرایی.

بسط: توانایی جذب یک ایده خام، مبسوط کردن آن و افزودن جزئیاتی به آن از طریق بیان مطالب به طور جزئی، ساختن چیزی با جزئیات.

ویژگی‌های افراد خلاق از نظر اشتنبرگ

-تمایل دارند که در یک حوزه خاص سرآمد باشند.

-به حل مسائل غیر متداول علاقه‌مند هستند.

-به خوبی می‌توانند جهت‌های ذهنی را تغییر دهند و از تصاویر ذهنی استفاده کنند.

-دارای اعتماد به نفس بالا هستند، ریسک پذیری بالایی دارند و بسیار پرکار هستند.

-دارای ارزش‌های درونی و اهداف شخصی مشخص هستند.

-محدودیت‌ها را نمی‌پذیرند.

-از محیط خودشان برای ساختن چیزی نو و منحصر به فرد استفاده می‌کنند.

-بسیار کنجکاو هستند.

-پیچیدگی مسائل توجه آنها را جلب می‌کند.

-تازگی و بدیع بودن را ترجیح می‌دهند.افراد خلاق خیال پردازی دارند و رویاهای خود را بهتر به خاطر می‌آورند.

-افراد خلاق می‌توانند در یک زمان به جنبه‌های متفاوتی ازیک موقعیت توجه نمایند و مقایسه‌های بیشتری در یک موقعیت انجام دهند، آنها دارای تمرکزبالاتری به نسبت افراد عادی هستند. به نظر می‌رسد این افراد توجه نا متمرکزدارند ولی افراد غیر خلاق توجه خود را متمرکزتر می‌کنند و این موضوع باعث می‌شود از فکر کردن در مورد ایده‌های نو آورانه دور شوند.

 -نیمکره راست در افراد خلاق فعال‌تر است.

-شیفته تازگی هستند و به دنبال تحریکات ذهنی بیشتر هستند.

-زیبا پسند هستند و به آثار هنری علاقه مند هستند.

-دارای انگیزه پیشرفت بالایی هستند.

-ویژگی‌های یک متفکر انتقادی را دارا می‌باشند.

-دارای قدرت ابراز وجود بالایی هستند.

رابطه هوش و خلاقیت

نیکولز (1972) معتقد است که هر چند افراد خلاق از هوش بالاتر ازمتوسط برخوردارند، اما برای این که فرد بسیار خلاق باشد الزاما نباید نابغه باشد. ازطرف دیگر افراد پرهوش لزوما افراد خلاقی نیستند.

در کل می‌توان گفت گرچه بین هوش و خلاقیت همبستگی بالایی وجود ندارد اما افراد خلاق در میان افراد کم هوش یا دارای ضعف یادگیری وجود ندارند. در زمینه این ارتباط به یک فرضیه آستانه‌ای اشاره می‌شود مبنی بر این که تا سطح معینی از هوش یعنی 120، بین هوش و خلاقیت همبستگی کمی‌ وجود دارد اما بالاتر از هوش 120 این همبستگی دیده نمی‌شود

خصوصیات خانواه افراد خلاق

-افراد خانواده به یکدیگر احترام می‌گذارند.

-به اعضا خانواده آزادی عمل برای اکتشاف جهان داده می‌شود.

-آزادی برای تصمیم گیری وجود دارد.

-عدم وابستگی زیاد به والدین دیده می‌شود.

-والدین نگرانی زیاد در مورد کودکان ندارند.

موانع خلاقیت

-عادت

-عدم انعطاف پذیری

-روی گردانی از ابهامات

-اتکا بر مفروضات

-ترس از شکست

-عدم اعتماد به نفس

پیشنهاداتی برای افزایش خلاقیت در خانواده

-والدین نباید علائق خود را بر نحوه زندگی کودک تحمیل کنند زیرا این طریق برخورد مانعی برای خلاقیت خواهد بود.

-نباید به فرزندان برای هر کاری پاداش داده شود زیرا در این صورت آنها برای کار کردن انگیزه کافی نخواهند داشت و هیچ کاری را برای لذت موجود در آن انجام نخواهند داد.

-حس شوخ طبعی در خانواده باعث رشد خلاقیت می‌شود.

-والدین نباید بین کودکان تبعیض قائل شوند زیرا تبعیض مانعی برای خلاقیت محسوب می‌شود.

-تخیل کودک نقش مهمی‌ در خلاقیت دارد نباید به آن بی توجهی شود.

-قوانین سخت و محکم در خانواده باعث رفتار قالبی و تکراری می‌شود و خلاقیت را کاهش می‌دهد.

تکنیک‌های افزایش خلاقیت در کودکان

-استفاده از دیدگاه “اگر جور دیگه بود چی می‌شد”.

-استفاده از داستان‌ها شامل: عنوان ساختن برای داستان، استفاده از تصاویر و ساختن داستان برای آن، داستان سرایی‌های متفاوت با یک عنوان، تکمیل داستان نیمه کاره. کاربرد نقاشی با خلق ایده‌های جدید. در این روش فرایند مهم تر از محصول نهایی است.

-استفاده از بازی‌های تخیلی

-اجرای نمایش بالبداهه

-تهیه کارهای هنری بدون دستورالعمل

-بازی اختراع زبان: در این بازی از کودک خواسته می‌شود که تصور کند از کرات دیگر آمده و دیگران مقصودش را نمی‌فهمند حالا باید با ایما واشاره مقصود خود را بیان کند.

-ارتباط بین دو موقعیت: در این بازی از کودک خواسته می‌شود بین دو چیز که ظاهرا ارتباطی به یکدیگر ندارند ارتباط برقرار کند.

-استفاده از موقعیت نمایش: نمایش به دلیل حرکات بدنی، کار گروهی و فضای امن نمایش باعث افزایش خلاقیت می‌شود. در حین نمایش یک موقعیت از زوایای مختلف به شکل فعالی تجربه می‌شود و کودک با کشمکش‌ها و پیچ و خم‌های داستان درگیر می‌شود.

تکنیکهای افزایش خلاقیت در دانش آموزان

-تجارب دانش آموزان به موقعیت‌های خاص محدود نشود و معلم سعی کند سئوال‌هایی مطرح کند که دانش آموزان را به تفکر خلاق وادار نماید. در این زمینه لازم است معلم بیشتر سئوال‌هایی را مطرح کند که دارای یک جواب منحصر به فرد نیستند و از سئوال‌هایی استفاده شود که تفکر واگرا را ترغیب می‌نمایند.

-فرصت‌هایی برای یادگیری اکتشافی در کلاس ایجاد شود. زیرا یکی ازخصوصیات افراد خلاق استقلال شخصی و توانایی پیدا کردن راه حل برای مسائل به طریق اکتشافی است.

 -تفاوت‌های فردی دانش آموزان محترم شمرده شود و از رقابت و هم‌چشمی‌ بین آنها جلوگیری شود.

-رفتارهای خلاقانه از طرف معلم ارائه شود تا الگوی دانش آموز قرار بگیرد.

-ازروش‌ها و فنون افزایش خلاقیت در کلاس استفاده شود. یکی از مشهورترین روش‌ها در این زمینه روش بارش مغزی است. در این روش معلم مسئله ای را به دانش آموزان می‌دهد وازآنها می‌خواهد هر تعداد راه حل را که به ذهنشان می‌رسد بیان کنند و پیش از ارائه تمام راه حل‌ها از طرف همه دانش آموزان، در مورد آنها اظهار نظری نمی‌شود.

منابع:

سایت فکر نو

www.fekreno.com

سیف، علی اکبر (1389). روان شناسی پرورشی نوین،انتشارات: دوران، تهران.

دکتر پریسا خسروتاش متخصص روانشناسی کودک و نوجوان